2-6 yaş döneminde çocuğu olan anne-babalar dikkat!

Çocukta saldırganlık davranışları giderek artan bir problem haline gelmiş durumda!

Mesleğe başladığım ilk günden itibaren çok fazla anne/baba ile temas ettim. Hayatlarında onlara rehberlik eden bir uzman oldum. Söz konusu çocuk kliniği olduğu zaman anne ve babalarla çalışmak kaçınılmaz oluyor. Belki çoğu zaman çocuklardan daha çok, anne/babalarla mesai yapıyorum. Şunu belirtmek isterim ki, bizim işimiz sadece problem odaklı çalışmak değil. Yani, bir uzmandan danışmanlık hizmeti almak için çocukta bir problemin ortaya çıkmasına gerek yoktur. Bunu yeni tanıştığım tüm anne/babalara söylüyorum. Bazen bir problem gibi ortaya çıkan durumun aslında sadece çocuk gelişiminin normal bir süreci olduğunu fakat anne-babaların nasıl yaklaşmalarını gerektiğini bilmediği ve süreci yönetemediği için durumun hem çocuk hem anne-baba için daha komplike hale geldiğini çok fazla görüyorum. Bu sebeple, anne-babalığa ilk adım attığınız andan itibaren bir Çocuk Gelişim Uzmanından danışmanlık hizmeti almaya başlamanız sizi çok rahatlatacaktır. Bu sayede hem yeterince iyi anne-baba olma noktasında kendi becerilerinizi geliştirmiş olacaksınız hem de bir sonraki dönemde çocuğunuz ile ilgili karşılaşacağınız gelişimsel süreçleri nasıl yöneteceğinizi ve çocuğunuzu nasıl desteklemeniz gerektiğini öğreneceksiniz. Unutmayın… 

Şimdi size çocuk kliniğinde çok sık karşılaştığım, özelliklede son 1 ayda kliniğimde başvuru sebepleri arasında pik yapan 2-6 yaş dönemindeki çocuklarda saldırgan davranışların nedenlerinden, anne-babaların nasıl yaklaşacağından ve baş etme yöntemlerinden bahsedeceğim. 

2-6 yaş dönemindeki çocuklarda saldırganlık davranışları sıklıkla karşılaştığım ve günümüzde giderek artan bir problem haline gelmiş durumda. Anne babaların bu dönemde en çok şikayetçi olduğu ve nasıl davranacaklarını bilmediği bu sorun karşısında çok fazla tedirginlik yaşadığını biliyorum. Öncelikle şunu belirtmeliyim ki, bu durum çocuğun saldırgan bir kişiliğe sahip olduğu anlamına gelmiyor. Ancak, çocukta görülen bu saldırgan davranışların önüne geçilmediği takdirde saldırgan bir kişiliğin oluşmasından söz edilebilir. O yüzden buraya dikkat! Sevgili anne-babalar… 

Bu yaş diliminde olan çocuklarda gelişimsel özelliklerini göz önünde bulundurduğumuzda gergin, agresif ve huzursuz tutumlar geliştirmeye başladıklarını görüyoruz. Öncelikle bu dönemde başlayan davranış değişikliklerinin ve kaynağının, gelişim özellikleri olduğunu bilmek belki biraz işinizi kolaylaştırabilir. Henüz hayatı yeni yeni deneyimleyen çocuğunuzun beyni, daha önce öğrendiği bilgileri yaklaşık 2,5 yaş ile beraber içselleştirmeye ve sentezlemeye başlar. Bu doğal bir süreçtir. Çocuğunuz bunları içselleştirip bir bağ kurmaya başladığı andan itibaren bu yeni sürece uyum sağlamaya çalışır. Haliyle uyum sağlamaya çalışırken agresif davranışlar göstermesi de yine bizim normal karşıladığımız bir durumdur. Normal olanı ve normal olmayanı ayırt edebilmeniz için önce bu kısımları size belirtmem gerekiyordu. 

Çocuklar dünyaya geldikleri ilk andan itibaren sizin gözünüzden dünyayı algılar ve tanımaya başlarlar. Bildiğiniz gibi çocuk gelişiminde ilk eğitim aile de başlıyor ve çocuklarınız anne-babaları, yani sizleri rol model alarak ve taklit ederek büyüyorlar. Haliyle tüm bunlar düşünüldüğünde, bir çocuk aile içerisinde sürekli kavga edildiğine ve şiddet uygulandığına tanıklık ettiğinde, zamanla kavgacı ve saldırgan bir kişiliğinin oluşma riski doğabiliyor. Şunun altını çizmekte fayda var: Çocuk bu durumu herkesin yaptığını zannedebiliyor ve normal bir davranış olarak düşünebiliyor. Bu durum bir çocukluk öğrenmesi oluyor ve çocukluk öğrenmelerimiz, bizim nasıl bir yetişkin olacağımızı belirliyor. Buna ek olarak, çocuk istenmeyen bir davranış sergilediğinde ya da hata yaptığında anne-babası tarafından dövülür ya da çok sert bir şekilde azarlanırsa, saldırgan tutumu benimseyebilir. Tüm bunlar dışında; 

Çocuklar, ilgisiz ve sevgisiz kaldığında saldırganlık davranışı gösterebilirler. 

Kendilerini yeterince ifade edemediklerinde ve anlaşılmadıklarını hissettiklerinde saldırganlık davranışı gösterebilirler. 

Her istediğinin yapılmasına alışmış çocuklar saldırganlık davranışı gösterebilirler. 

Kardeş kıskançlığı yaşandığında ve süreç doğru yönetilemediğinde çocuklar saldırgan davranış gösterebilirler. 

3T kullanımı yani (Televizyon, tablet ve telefon) çocuklarda saldırganlık davranışlarının ortaya çıkmasına sebep olabilir. 

Sosyal çevrede olan çocuk, akranlarının saldırgan tavırlarına maruz kaldığında ya da tanıklık ettiğinde de saldırgan tavırları benimseyebilir. 

Son olarak altını çizmek istediğim ise şudur: Anne ve baba olarak, çocuğunuzun davranışlarına uygun tepkileri vermeniz çok önemlidir. Örneğin, çocuğunuz bir arkadaşına, size ya da herhangi birine vurdu ve sizde güldünüz veya normal karşıladınız. Bu durumda çocuğunuza vereceğiniz mesaj; bu davranışın iyi bir şey olduğudur. Aynı şekilde diyelim ki çocuğunuz ayağını masaya çarptı ve canı yandı. Siz de gidip masaya vurursanız, çocuğunuza canını yakan her şeye karşı saldırgan davranışlar sergileyerek cezalandırabileceği mesajını verirsiniz. 

Anne babalar ne yapmalı? 

Öncelikle anne-baba olarak sizler, aile içerisinde ve çocuğunuzun yanında yaptığınızın davranışlara dikkat edin. 

Henüz kelime dağarcığı sizler gibi gelişmemiş çocuğunuz kendisini ifade ederken, sonuna kadar sabırla dinleyin. Çocuğunuzu anlamaya gönüllü bir anne-baba olun. Bunu ona hissettirin. 

Anne-baba olarak çocuğunuza bu dönemde tutarlı ve dengeli bir şekilde yaklaşın. Kriz anlarında çocuğunuzun sakinleşmesini beklemeli ve onun yanında olduğunuzu hissettirin. 

Çocuğunuza şefkatli ve kapsayıcı yaklaşın. Çocuğunuzun o an hissettiği duygularını anladığınızı göstermeniz önemlidir. Çocuğunuzun göz mesafesine inerek onun duygusunu anlayan ve yansıtan bir yaklaşım sergilemeli ve kendini ifade edebilmesine destek olun. 

Çocuğunuzun yaptığı davranışlara bağırarak, azarlayarak, aşağılayarak ya da vurarak tepki vermeyin. 

Çocuğunuzun şiddet içerikli çizgi film, animasyon veya diziler izlemesine izin vermeyin. 

Çocuğunuz saldırgan bir davranış sergilediğinde buna gülmeyin, normal karşılamayın. Bunun yanlış olduğunu ve neden yapmaması gerektiğini uygun bir dille ve sakince anlatın. 

Çocuğunuz saldırgan davranışlar sergileyerek istediğini yaptırmaya çalışmasına müsaade etmeyin. İstediği şeyi yapmayın. 

Son olarak her zaman belirttiğim gibi, zorlandığınız anda mutlaka bir uzman desteği alın sevgili anne-babalar.