Enneagram modeli ile kendini ve eşini tanımak

Enneagram ile kendi kişilik tipimizi ve çevremizdeki kişilerin kişilik tipini keşfetmedeki amacımız kendimize uygun eşin kim olduğunu belirlemek veya eşimizin bize uygun bir eş olup olmadığını test etmek değildir. Amacımız var olan ilişkinin kalitesini artırmaktır.

Bugün sizlere Enneagram’ın kısaca tarihçesi ve kişilik modelinden bahsetmek istiyorum. Enneagram doğu ve batının sentezi olacak şekilde kişilik modellemesi yapan bir yaklaşımdır. Enneagram’ın kurucularından birisi olan Grudjieff, kendisine has bir metot kullanan bir manevi yeni çağ arayışçısıdır. Kişilik tanıma kuramının bir yanında Gnostisizm ve özellikle de Sûfizim karışımı temelleri üzerine oturtmuştur. Bu konuda ayrıntılı okuma yapmak isteyenler için Mustafa Merter’in Psikolojinin Üçüncü Boyutu adlı kitabını tavsiye ederim.

Son zamanlarda ABD’de ve ülkemizde Enneagram’ın pratik kullanımına odaklanan birçok bilimsel çalışma yapılarak ve model literatüre kazandırılmıştır. 2000’li yılların hemen başında çeviri birçok eserle buluştuktan sonra üzerinde çalışma yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri ile karşılaşmaya başladık.

Psikolojiye ve kişisel gelişime merakı olan öğrencilere, aile üzerine çalışmalar yapan uzmanlara ve bireysel olarak kendini ve çevresini tanımak isteyen kişilere yaklaşık 24 yıldır kullandığım Enneagram’ı bir kişilik modeli olarak tavsiye ediyorum.

Peki Enneagram kelime olarak ne anlam ifade ediyor?

Enneagram Yunanca’daki “Ennea(dokuz)” ve “Grammos(noktalar)” kelimelerinin birleşmesi ile oluşturulmuştur. Kısaca Dokuz Nokta demek olan Enneagramda her bir nokta farklı bir kişilik tipini ifade eder. Kişilik tipleri duygu ve düşüncedeki farklılıkların sınıflandırıldığı ve farklı karakter özelliklerini tanımlayan birer kategoridir. Her bir tipin çevreye ve olaylara verdikleri tepkiler, sosyal hayattaki davranışları ve dünya algıları birbirinden farklıdır.

Enneagram bu farklılıkları dokuz farklı kişilik tipiyle açıklar. Tipler, 1’den 9’a kadar olan rakamlarla ifade edilir ve öne çıkan özellikleriyle tanımlanır. Tip1. Mükemmeliyetçi, Tip2. Yardımsever, Tip3. Başarı Odaklı, Tip4. Özgün, Tip5. Araştırmacı, Tip6. Sadık-Sorgulayıcı, Tip7. Maceraperest, Tip8. İddialı, Tip9. Barışçıl olarak isimlendirilir. Bu dokuz farklı kişilik tipi hayatı algılayış biçimi açısından kendi içinde gruplandırılır. Tip 2-3-4 Duygusal Potansiyelli kişilikler, Tip 5-6-7 Zihinsel Potansiyelli kişiler ve Tip 8-9-1 Fiziksel Potansiyelli kişiler olacak şekilde 3 ana grup altında incelenir.
Bugün duygusal potansiyelli kişiler grubundan başlamak ve Yardımsever kişilik olan Tip2’nin genel özelliklerini sizlerle paylaşmak istiyorum.

Yardımsever kişilik tipinde olan bu kişileri ilgi, sevgi, ihtiyaç, hizmet, ilişki, empati, sahiplenme, yönlendirme, sempati kelimeleri çok iyi açıklar. Empatik, sempatik bir o kadar da şefkatli olan bu kişiler tam bir ortam insanıdır. Sosyal ortamlardaki muhabbetlerin olmazsa olmazıdırlar. Kin beslemek, intikam alma gibi duygularla oldum olası arası hiç iyi olmamıştır. Sanırım sonrasında da pek olmayacaktır. Motive etmek yaptığı en iyi şeydir. Birisine “sen yaparsın!” demesi yeter.
Tüm ilişkilerini yardımseverlik motivasyonu yorumlar. Diğer insanların ona ihtiyacı olduğu düşüncesinden kendini alamaz. Tüm elindeki imkanlar ile bu ihtiyaca cevap vermek ister. Çevresinden aynı ilgi ve alakayı göremediği zaman ise hayal kırıklığı yaşar. Diğer insanlar tarafından yaptığı fedakarlıkların fark edilmesini ve takdir görmeyi bekler. Bu takdiri değerinin anlaşılması olarak yorumlar.

Özellikle aile içindeki birlikteliklerde Yardımsever kişilik tipi eşini korumaya aşırı duyarlıdır. Ona destek olmak için elinden geleni yapar. Sevdiklerinin bakımını üstlenmekten büyük keyif alırlar. Fedakarlıkta zaman zaman aşırıya kaçabilirler. Karşısında beklediği aynı düzeyde fedakârlık veya takdiri alamadığında hayal kırıklığı yaşar. Sitemkâr davranışlar gösterir. Ailedeki yakınlık ve bağlılığı arayan iyi bir eştir.

Enneagram modelini kullanarak kişinin hem kendini hem de eşini veya çocuğunu daha yakından tanımak mümkündür. Bu konuda birçok online test mevcuttur. Profesyonel testler ile kendi kişilik tipinizi belirleyebilir, uzmanların analizleri ile rehberlik alabilirsiniz. Kendini tanıyan ve etrafındaki bireyleri tanıyan yetişkinleri aile ve özel iletişimlerinde veya ilişkilerinde daha başarılı oldukları gözlenmiştir. Kendini tanıma yolculuğu uzun bir yolculuktur.