Fındıkta kaybeden üretici oluyor

Karadeniz’in en büyük geçim kaynağı fındıkta fiyat açıklandı. Fındık taban fiyatı 54 TL olarak belirlendi. Enflasyonun, mazotun dövizin zirve yaptığı döngü içinde Fındık üreticisi mağdur, fındık alımı yapanlar mağdur, fındıktan geçimini sağlayan 8 milyon nüfus mağdur. Başta Giresun ve Ordu olmak üzere ekonomilerinin çarkı fındıkla dönüyor. Fındık para ederse herkesin yüzü gülüyor.

Geçen sene fındık alım fiyatı 11 Ağustos’ta yine Cumhurbaşkanı tarafından açıklanmıştı. 2021’de Giresun kalite kabuklu fındık kilo başına 27 lira olarak belirlenmişti. Eğer dolar bazında değerlendirilecek ise bu fiyatlar açıklandığında fındığın kilosu 3,5 dolara denk geliyordu. Bu sene de 3,5 dolar üzerinden fiyat verilirse fındık alım fiyatının 62 lira civarında olması gerekirdi.

Her sene bu zamanlar fındığın rekoltesi yani üretim miktarı açıklanıyor ve fındık fiyatı üzerine fırtınalar kopuyor. Fındığın asıl ve ana derdi rekolte değildir. Ülkemiz fındıktan 2 milyar dolar kazanıyor. Ama Avrupalı alıcı çikolatanın içine koyduğu 1 gram fındıktan 18 lira kazanıyor. Fındık Türkiye’den çıktığında sadece Avrupa’da 60 milyar dolarlık bir pazar yaratıyor.

Son 5 yılın ortalamasına bakıldığında Türkiye, dünya fındık üretiminde yüzde 70’in üzerinde bir payla açık ara lider konumunda. Üretilen fındığın yüzde 70’inden fazlası ihraç ediliyor. Tarımda tek başına en fazla döviz sağlayan ürün. Yıllardan beri biz fındıkta rekolteyi ve fiyatı konuşurken birileri bizim fındığımızdan ciddi paralar kazanıyor. 2021 yılında toplam 122 ülkeye 344 bin 370 ton iç fındık ihracatı gerçekleştirilmiş olup, bu ihracat karşılığında 2 milyar 260 milyon 105 bin 304 Dolar döviz geliri elde edilmiştir. Miktar bazında gerçekleşen 344 bin 370 ton ihracat ile Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine ulaşılarak yeni bir rekor kırılmıştır.

Fındık ihracatında miktar bazında rekor kırılmasına rağmen gelir bakımından neden rekor kırılamıyor. Çünkü fındıkta düşük fiyat politikası uygulanıyor. En büyük zararı üretici görüyor. Üretimde, ihracatta söz sahibi olan Türkiye, fiyatta söz sahibi olamıyor. Fındıkta en avantajlı olduğu bir yılda, İtalya’nın üretimi yüzde 60 düşmüşken, Türkiye daha ucuza fındık ihraç ediyor.

Belirleyeceğiniz fiyat politikası ile ihracat gelirini artırabilirsiniz. Ama fındık politikanızı üreticiye, ülkeye kazandırmak yerine alıcılara kazandırmak üzerine kurduysanız, üstelik fındığı değerlendirecek sanayiniz yoksa elinizdeki altın değerinde fındığı çok miktarda ihraç edersiniz ve ihracat rekoru ile övünürsünüz. Ama gelir olarak daha az döviz kazanırsınız.

Türkiye dünyada hem üretimde hem ihracatta söz sahibi olduğu fındıkta fiyatta ve gelirde ne yazık ki söz sahibi değil. Üreten biz kazanan başkaları. Üretici de sanayici de kaybediyor. Fiyatı konuştuğumuz kadar fındıktan nasıl katma değer elde ederiz onu konuşmak lazım. Yoksa her sene aynı tartışma aynı kısırdöngü sürüp gider.

Neresinden bakarsanız bakın, İtalya’da üretimin yüzde 60 azaldığı bir yılda Türkiye daha az fındıkla daha yüksek gelir sağlayabilecekken, daha çok fındık ihraç ederek daha az gelir sağlıyor. Kazanan bir avuç alıcı, kaybeden üretici ve Türkiye oluyor.
Sağlıcakla…