Reytinglerde yaşanan dezenformasyon

Geçtiğimiz cumartesi akşam Fenerbahçe başkanlık yarışında mücadele eden iki başkan adayı Ali Koç ve Aziz Yıldırım Haber Türk Televizyonunda canlı yayında karşı karşıya geldiler. Son günde Aziz Yıldırım’ın Ali Koç’un çağrısına olumlu cevap vermesi ve canlı yayında karşı karşıya gelmeyi kabul etmesi üzerine bir son dakika programı olan bu televizyon programı Türk televizyon tarihinin en ilginç programlarından biri oldu.

Bu program HaberTürk TV’de yayınlandı ama iddialara göre bu programın yayınlanması için Now TV’ye teklif götürülmüş ama Now TV bu programı kabul etmemiş. Bunu reddetme nedeni ise tarafların önce bir moderatör olmadan yayına çıkmak istemesi sonra da soru sormayan bir moderatörü istemesi olmuş. Bu konuda elbette net bir bilgi yok ama eğer iddialar doğruysa Now TV’nin bu yayını neden reddettiğini anlamadım. Tam da geçen hafta gençlerin çoğunlukta olduğu bir konferansta televizyon yayıncılığını tartışırken gençlerle Now TV’nin haberde başarılı olmasına rağmen spor haberciliğinde pek bir içerik üretmediğini konuşmuştuk. Tamda bunu konuştuğumuz hafta böyle bir şeyin gerçekleşmesi bana çok ilginç bir sürpriz oldu. Bence Now TV bu yayını verseydi reytingler açısından da iyi olurdu. Neyse biz olayımıza dönelim. Now TV’nin kabul etmediği program HaberTürk TV’de yayınlandı.

Seçilen TV kanalı adına büyük prestij

İlk önce şunu söylemek isterim büyük bir camia olan Fenerbahçe camiasının iki büyük başkan adayının bir programda karşı karşıya gelmesinde seçtikleri televizyon kanalı bence çok önemli bir konu. Burada Now TV ve Haber Türk TV bu iki başkanın tercih ettiği televizyonlar olması kanalları adına çok olumlu bir prestij. Bir ara düşündüm ben olsam hangi kanalı seçerdim diye bende ya Haber Türk’ü seçerdim ya da NTV’yi. Ana akım kanalları içinde de Now TV’yi seçerdim. Bu kanalların marka değerleri çok yüksek. Bunlar içinde CNN TÜRK’te var ama CNN Türk kutuplaşmadan payına düşeni aldığı için bu gibi konularda geride kalıyor. Diğer haber kanallarının gerek reytingleri gerekse marka değerleri Ali Koç ve Aziz Yıldırım gibi iki devin derbisine ev sahipliğini yapacak kapasitede değil. Bazı kanalların kutuplaşmaya malzeme olması ve siyasetle bütünleşmesi de bu seçimde eminim rol oynadı.

Haber Türk kanalı çok güzel bir PR yaptı ve iki gün boyunca konuşuldu. Program son anda yapılınca benim de pek çok insan gibi haberim olmadığı için programı canlı olarak izleyemedim ancak yayın bittikten sonra dijital medyadan bir göz atma fırsatı buldum.

Reyting dezenformasyonu

Program cumartesi akşamı yayınlandı pazar günü programın yüzde 50’lik bir reyting aldığına dair bir haber ve söylenti çıktı. Bunu duyunca “nasıl olur, imkânsız” diye düşündüm. Bir televizyon kanalının yüzde 50 izlenmesi imkânsız bir şeydir hele bir tematik haber kanalı için bu imkansızdan da ötedir. Bu iddiaların neye göre ortaya atıldığını araştırdım. Araştırdım ve hemen buldum ve bu programın Somera adlı araştırma şirketinin verilerine dayandırılarak yüzde 50’nin üzerinde izlendiği iddia edilmiş. Bu ciddi bir dezenformasyondur. Bunu kim nerden uydurdu bir anlam veremedim. Dikkat çekmek için ortaya atıldı bu haber yoksa ciddi bir cehalet sonucu ortaya çıkan cehalet gazeteciliğinin sonucunda mı ortaya çıktı bilmiyorum ancak ortada çok ciddi bir dezenformasyon olduğu çok net.

Bahsi geçen veri yani programın yüzde 50’den fazla izlendiği iddiası Somera’nın verisinden hareketle ortaya atılmış. Somera dijital medyada daha çok sosyal medyada haber olan, TT olan, konuşulan markaların araştırmasını yapan ve bu konuda raporlar yayınlayan bir şirket. Kendi web sitesinde hizmetini de bu şekilde tanımlamış: “Somera, markanızı üst seviyeye taşımanıza yardımcı olacak sosyal medya içeriklerini derlemek için dünyanın dört bir yanında gerçekleşen milyarlarca konuşulmayı günlük olarak takip etmektedir”

TV değil sosyal medya reytingi

Bu açıklamadan da anlayacağınız gibi bu reyting dijital medya reytingi yani program hakkında sosyal medyada kullanıcıların yazdığı iletilerin reytingi. Cumartesi akşamı televizyon programları arasında sosyal medyada Aziz Yıldırım & Ali Koç programı konuşulmuş. Konuşulma oranı da yüzde 55’miş. Bu veriyi televizyon reytingi olarak sunmak ve bir büyük başarı gibi göstermek çok büyük bir dezenformasyon.

Televizyon reytingi ile sosyal medyada konuşulma oranını veren veri- hadi ona da sosyal medya reyting diyelim- en az elma ile armut kadar farklıdır. Dolayısıyla Aziz Yıldırım & Ali Koç TV programının televizyon reytingi yüzde elli olmamıştır. Programın sosyal medyada konuşulma oranı yüksek olmuş bu iki konunun karıştırılmaması lazım. Bu programın da zaten sosyal medyada çok konuşulması çok normal bir şey. Hem gündemdeki yeri itibariyle hem de önemi itibariyle Aziz Yıldırım ve Ali Koç dolayısıyla Fenerbahçe’nin o gece sosyal medyada konuşulması çok normaldi.

Bu tür haberleri gördükçe kendimi enayi gibi hissediyorum. Daha önce bir iki çakal haber televizyon kanalı da Somera’nın verilerini kullanarak en çok izlenen kanal olduklarını iddia etmişlerdi.

Buraya dikkat!

Her söylenen reyting masalına inanmayın. Özellikle televizyon reytingleri ile sosyal medyadaki konuşulma oranları arasında alakasız bağlantılar kurarak “en büyük biz olduk” ya da “en çok izlenen kanal / program şu oldu” türünde palavraları yemeyin.

Özellikle Somera verileri çok kaliteli dijital veriler. Bu veriler, bu tablolar o program ya da kanalın sosyal medya başta olmak üzere dijital medyadaki konuşulma oranlarını gösterir ve asla televizyon izleme oranları ile alakası yoktur. Televizyon reytinglerini TİAK yapıyor ve merak ediyorsanız TİAK’ın web sitesinden de günlük bazda en çok izlenen ilk on televizyon programını görebilirsiniz.

Zaten Somera açıkladığı tablolarda en altta “RTÜK’ün yetkilendirdiği TİAK AŞ tarafından tespit edilen izlenme ve dinlenme ölçümleri ile karıştırılmamalıdır” şeklinde bir yazı da ekliyor. Ama buna rağmen bu veriler bir algı için kullanıp televizyon reytingleri olarak sunuluyor. Kim yerse hesabı…