İstanbul'un kaybolan mimarisi

İstanbul, büyülü şehir. Bu şehrin gizemi ve atmosferinin sizi etkilememesi imkansız. Her hafta tarihi sokaklarında yeni bir keşfe çıkıyorum...İstanbul'da doğdum büyüdüm ancak öyle derin bir şehir ki ilk defa gördüğüm yerlerde buluyorum kendimi...Sanırım İstanbul'u yüzyıllarca gezmiş olsam hala görmediğim yapılara rastlarım...Mistik şehir tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, sayısız yapıya ve mimari esere sahip olsa da zaman içinde çeşitli nedenlerle birçok yapı kaybolmuş veya yok olmuş. İşte bu kaybolan yapılar ve arka planları hakkında bazı araştırmalar yapmak istedim ve karşıma bir çok çarpıcı gerçekler çıktı...

Büyük Valide Han, 17. yüzyılda inşa edilmiş, Osmanlı döneminde önemli bir ticaret merkezi olduğu kayıtlara geçmiş bulunuyor. Zamanla bakımsızlık ve modern yapılaşma nedeniyle ne yazık ki yıkılmış. Çürümeye terkedilmiş desek de yanılmış olmayız..

Ayasofya’nın ilk minareleri de kaybolan yapılardan nasibini almış...Ayasofya’nın inşa edildiği dönemde farklı mimari özelliklere sahip minareler vardı. Zamanla bu minarelerden bazıları değişikliğe uğradı veya yıkıldı. Günümüzdeki haliyle minarelerin bazı orijinal özellikleri de ne yazık ki kaybolmuş...

Ah tabi ondan söz etmezsek olmaz...Kız Kulesi büyük sansasyonlara sebep olmaya günümüzde de devam ediyor...Tarihi boyunca farklı işlevler üstlenen Kız Kulesi, restore edilirken bazı orijinal unsurlarını kaybetti. Bugün turistik bir cazibe merkezi olmasına rağmen, geçmişteki birçok özelliği artık yok. Şimdi yeni restore hali ilk halini andırmış olsa da yine o biricik olma özelliğini her zaman koruyacaktır.

Karaköy İskelesi...Tarihi bir liman yapısı olan Karaköy İskelesi, zamanla modernize edilerek birçok tarihi özelliği kaybolmuş ve detaylarda ki zarif halinden eser kalmamış...Yeni tasarım, tarihi doku ile uyumsuz hale gelmiştir.

Peki ne oldu bu yapılara neden koruyamadık ve kayboldular...Elbette bu yapıların kaybolmasının birçok nedeni var: Şehrin hızla gelişmesi ve modern yapılar inşa edilmesi, bakımsızlık nedeniyle uzun süre kullanılmayan veya ihmal edilen yapılar zamanla harabe hale gelmiş. Tarihsel süreçteki savaşlar ve depremler, birçok yapının yıkılmasına neden olmuş. Yine de alınamayan önlemlerin etkisi de oldukça fazla...Tarihimize daha çok sahip çıkmamız gerektiği de ortada.

İstanbul’un kaybolan yapıları, şehrin zengin tarihine dair önemli ipuçları barındırıyor ve bu mirası koruma çabaları, gelecek nesiller için büyük önem taşımakta...Şimdi İstanbul'a daha hassas davranmalıyız...Bu saydığım sadece bazı kaybolmuş yapılar daha nicelerinden belki haberimiz dahi yok...Restorasyon çalışmaları en ufak bir çeşme dahi olsa korunmalı ve tarihimin güzelliklerini en iyi şekilde aktarmalıyız...İstanbul'umuzun hiç bir tarihi dokusunun kaybolmamasını diliyorum...