Bekçi anne sendromu

Bekçi anne ya da anne bekçiliği kavramı; çocuğuna gereğinden çok daha fazla korumacı yaklaşan, çocuğun bakımını sadece kendi üstlenen ve annenin çocuğunu kendisinden ayrı bir varlık olarak kabul etmemesi gibi açıklamalar ile ifade edilir. Bekçi anneler, anneliği bir görev olarak görür ve kendisi dışında bir başkasının (örneğin baba) çocuğu konusunda bir sorumluluk almasına izin vermez. Bekçi Anne Sendromu, ebeveynlerin çocuklarını koruma arzusunun bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu özelliğe sahip anneler, çocuğun bakımı ile ilgili sorumlulukları elden bırakmazlar. Çocuklarına kimsenin iyi bakabileceğine inanmazlar ve güvenmezler.

Anne bekçiliğinin sebepleri

Hepimizin anne babalık rollerinin ve becerilerinin gelişmesinde şüphesiz ki kendi ailemizin rolü büyüktür. Kendi anne-babamızı modelleriz. Mesela bazen ‘’aynı annem gibi konuşuyorum, annemin yaptıklarını yapıyorum’’ farkındalığını yaşıyoruz öyle değil mi? Çocukluk öğrenmelerimiz, yetişkinlik yaşamımızı nasıl şekillendiriyorsa, ebeveynlik rollerimizi de şekillendiriyor. Çocukluk döneminden itibaren repertuarımıza öğrendiğimiz davranış şekilleri kaydoluyor ve bizler onları kullanıyoruz.

Kültürel etkenlere baktığımızda, çoğu zaman annelerin ‘’mükemmel ebeveyn olmak’’ zorunda hissettiklerini ve bununda aslında annelerin kendi tercihlerinin olmadığını görüyoruz. Bunun sebebi daha çok kültürel faktörler ile ilişkilidir. Hepimizin bildiği gibi annelik, kadınlık kimliğinin önemli bir parçasını oluşturuyor. Kadın kendini bu kimliği üzerinden tanımladığında, herhangi bir eksiklik varsa bu kadının benliğinin zayıf görülmesi ile ilişkili algılanıyor. Böyle bir durumda da haliyle kadınlar, annelik görevini mükemmel yapıp yapmadığına dair kaygılar yaşayabiliyorlar. Annelik baskısı, annelik rolünün abartılması ve mükemmel annelik beklentisi maalesef anne bekçiliğinin yoğunluğunu arttırıyor. Kadınlar bu mesajları sadece aile içerisinde ve yakın çevreden değil, birçok kanaldan alıyor. Bu kanallar sosyal medya, okul, veli/anne grupları ya da oyun grupları/oyun parklarıdır. Tüm bunlar ile beraber bir kadının benlik değeri, mükemmel annelik ile ilgili standartları ne ölçüde kabul ettiğine ve içselleştirdiğine bağlı olmaya başlıyor. Kadın bu standartları yerine getirmeye başladığında ‘’mükemmel bir anne’’ olarak görülmeye başlıyor ve bu konudaki kontrolünü bir başkasına (baba, anneanne/babaanne vs) bırakma ihtimali azalıyor.

Bu kavramı ele alırken, toplumsal kaynağına da değinmek gerekir. Toplumsal bakış açısı ve geleneksel cinsiyet rollerine baktığımızda (ki bu bakış açısı giderek değişmesine rağmen) aile yapıları içerisinde anneler, ev işleri gibi çocuk bakımında da ilk akla gelen kişiler oluyor. Aslında günümüzde babaların çocuk gelişimindeki önemi ve çocuk yetiştirme sürecindeki katkılarının, çocuğun gelişimine olumlu yansımalarını hepimiz biliyoruz. Fakat modernleşme süreciyle beraber eşitlikçi ve rolleri paylaşma anlayışı ne kadar dengelenmeye çalışılsa da, toplumdaki geleneksel ve yerleşik olan bu anlayıştan kaynaklı eşitlikçi olmayan roller yine de devam ediyor.

Çocuk bu durumdan nasıl etkilenir?

Bekçi Anne Sendromu, çocuğun sağlıklı gelişimi için bir engeldir. Çocuk anneye bağımlı bir hale gelir ve bireyleşemez. Çocuk kendini güvende hissetmez. Sorumluluk aldığında ise ne yapacağı konusunda bocalayabilir ve bu durum onun kaygı düzeyini arttırabilir.  Aynı zamanda anne, bekçi rolünü üstlendiği için babaya ait sorumlulukları da üstlenmiş olur. Ve bunun bir sonucu olarak da baba, çocuğun bakımını üstlenemez ve saf dışı kalır. Bu durum çocuk ve baba ilişkisini olumsuz yönde etkiler.

 Anne-baba olmak, emek vererek oluşturulan bir süreçtir. Mutlaka her anne-baba çocuğu için her şeyin en iyisini, en güzelini ister. Fakat çocuğun sağlıklı bir çocukluk geçirebilmesi ve sağlıklı bir yetişkinlik inşa edebilmesi için anne-babaların öncelikli olarak ‘’ebeveynliğe hazır olması’’ ve iyi bir ebeveyn olmayı seçmeleri gerekir. Dünya da her şeyi bilen bir anne baba modeli yoktur. Yeter ki anne-baba, gelişmeye açık olsun.

Kendinizi gözlemlediğiniz de sizde de bekçi anne özellikleri var mı?

• Çocuğunuza sizden başka kimsenin iyi bakamayacağını düşünüyor musunuz? (Eş, Anne, kayınvalide)
• Eşiniz çocuğunuzun bakımıyla ilgilendiğinde (tuvalet, uyku, beslenme gibi) doğru yapabilmesi için eşinize sürekli yönergeler veriyor musunuz?
• Dışarıda halletmeniz gereken işleriniz olduğunda çocuğunuzu kısa süreliğine eşinize, annenize vs. Bırakabiliyor musunuz?
• Kısa süreli çocuğunuzdan ayrı kaldığınızda sürekli olarak saati kontrol edip, huzursuzluk hissediyor musunuz?
• Kuaföre gitmek, gezmek, alışveriş gibi durumlar için çocuğunuzu evde birine bırakıp dışarı çıktığınızda kendinizi suçlu hissediyor musunuz?
• Çocuğunuz sizden ayrılma yaşlarına geldiğinde (okula başlama, yatak ayırma, arkadaşları ile vakit geçirme vb.) olumsuz duygular hissediyor musunuz? Örneğin; yalnız, kaygılı, ihanete uğramış gibi.

Eğer bu özellikler sizde de varsa, siz de bekçi anne olabilirsiniz. Böyle bir durumun varlığını hissettiğiniz an bununla baş etmek için çabalayın. Profesyonel destek almaktan çekinmeyin.