Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına tahıl ve diğer gıda ürünlerinin taşınmasına ilişkin Anlaşma Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, BM Genel Sekreteri António Guterres'in katılımıyla Dolmabahçe Sarayı'nda imzalandı. Anlaşmaya Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Ukrayna Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov imzalarını attı. Törende sözü ilk olarak BM Genel Sekreteri António Guterres aldı. Guterres açıklamasında, Cumhurbaşkanı Erdoğan'a teşekkür ederek "Bugün Karadeniz'de bir ışık var, umut ışığı, rahatlama ışığı. Sizin arabulucuğunuz olmazsa olmaz bir görev gördü. Rusya ve Ukrayna temsilcilerine tüm engelleri aştınız, yeni bir girişimin önünü açtınız. Bu dünyanın yararına bir anlaşmadır" ifadelerini kullandı.
Fiyatları düşürecek
"Bu kıtlık eşiğinde yaşayan halklar için çözüm getirecek anlaşmadır. Bu girişim hatırı sayılır oranda 3 limandan gıda ticareti yapılmasını sağlayacak” diyen Guterres, “Tahıl ve gıda ürünlerinin küresel pazarlara ulaştırılması için açığı kapatıp fiyatları düşürecek. Bu anlaşma kolay şekilde sağlanmadı. Ciddi çabalar sayesinde, tüm tarafların uzun mesai sayesinde bu sonuca vardık. Buradaki kararlılık hiç olmadığı kadar önemli. Bu girişim uygulanmalı. Türkiye hükümetine güveniyoruz. Hükümet buradaki kritik rolünü sürdürmeli. Bugün ortak bir koordinasyon merkezinin açılışını duyuracağız. Lütfen sözlerinizde durun dedim. Barış için de aynı şey geçerli. Kanlı savaş yürüten iki taraf arasında imzalanan bir anlaşma. Savaş devam ediyor, insanlar ölüyor” açıklamasını yaptı.
Yoğun çaba harcadık
Guterres'in ardından sözü alan Erdoğan yaptığı konuşmada, "Sayın Genel Sekreter, saygıdeğer bakanlar, kıymetli heyet üyelerim sizlere en kalbi duygularımla, saygıyla selamlıyorum. Medeniyetlerin ve kıtaların buluşma noktası İstanbul'a hepiniz hoş geldiniz. 29 Mart'ta yaptığımız ve müzakere sürecinde önemli bir dönüm noktasını teşkil eden toplantının ardından tekrar bir aradayız. Siz değerli dostlarımızı bir başka tarihi günde İstanbul'da yeniden misafir etmekten büyük bir memnuniyet duyuyorum. Tüm dünyayı uzun süreli meşgul eden küresel gıda krizinin çözümünde büyük rol oynayacak bir girişime vesile olmanın haklı gururunu yaşıyoruz. Bugün üzerinde mutabakata varılan metinle Afrika'dan Orta Doğu'ya, Amerika'dan Asya'ya tüm dünyada milyarlarca insanın bekleyen açlık tehlikesinin önünün alınmasına hep birlikte katkı sağlayacağız. Tarım ve gıda ürünlerinde dünya arz güvenliğinin temini pek çok bakımdan önemlidir. Bu adımla yaşanan sıcak hava dalgası ve kuraklığın sebep olacağı derin kaybının yol açacağı muhtemel ilave fiyat artışlarının önüne geçilecektir. Yine küresel bir sorun haline gelen gıda enflasyonunun kontrolüne de yardımcı oluyoruz. Elbette bu noktaya bir anda gelmedik. Ukrayna depolarında bekleyen tahılın Karadeniz üzerinden ihracı için Ukrayna ve Rusya makamları ile Birleşmiş Milletler yetkilileriyle yoğun ve meşakkatli bir süreç yürüttük. Rus ve Ukraynalı mevkidaşlarımızla bu süreçte devamlı temas halinde olduk. Her iki ülkenin bu hassas süreçle ilgili beklenti ve endişelerinin giderilmesi için kapsamlı istişareler gerçekleştirdik” dedi.
Çatışmalar körüklendi
“Önümüzdeki günlerde başlayacak gemi trafiğiyle Karadeniz'den dünyanın birçok ülkesine yeni bir nefes borusu açmış olacağız” diyen Erdoğan, “Gemilerin çıkışından güvenli bir şekilde intikal eden ve varacağı limana ulaşmasına kadar tüm süreçler üzerinden mutabakat tesis edildi. Bu son derece önemli planın icrası ve denetimi İstanbul'da kurulacak Müşterek Koordinasyon Merkezi tarafından gerçekleştirilecektir. Planın başarıyla uygulanmasında uluslararası toplumun desteği de şüphesiz büyük önem taşıyor. Bundan yaklaşık 4 ay önce yine İstanbul'da Ukrayna ve Rusya arasında ev sahipliğimizde yapılan müzakerelerde mesafe kat etmiş, savaşın sona ereceğine dair ümitleri yeşertmiştik. Maalesef o toplantı sonrasında meydana gelen gelişmeler çatışmaları körükledi. Başından beri bu savaşın kazananı olmayacağını sadece tarafların değil, tüm dünyanın kayba uğrayacağını ifade ediyoruz. Yaklaşık 5 aydır aralıksız devam eden çatışmalar ve bunun küresel etkileri ne yazık ki, bu öngörümüzü doğruluyor. Silahların susması uzadıkça ekonomik maliyetlerin yanı sıra insani kayıplar da artıyor. Savaş sadece tarafları sadece bölge ülkelerini değil, dünyanın en ücra köşesindekiler dâhil tüm insanlığı olumsuz etkiliyor. Ancak bu gidişatın mukadder olmadığına da inanıyoruz. Masumların hayatına mal olan bu çatışmaların bir an önce sona ermesini arzu ediyoruz" ifadelerini kullandı.
Savaş masada sonlanır
Erdoğan sözlerini şöyle noktaladı: "Adil bir barışın kaybedeninin olmayacağı hepimizin malumudur. Bugün Rusya ve Ukrayna tarafıyla İstanbul'da atmakta olduğumuz bu müşterek adımın barışa yönelik umutları canlandıracak yeni bir dönüm noktası olmasını canı gönülden diliyorum. Arazideki gelişmeler ne yönde seyrederse seyretsin savaş nihayetinde müzakere masasında sonlanacaktır. Tesis ettiğimiz bu dostane ve barışçıl atmosferin savaşın sonlandırılmasına yönelik adımlara tahvil edilmesi tüm insanlığın yararınadır. Medeniyet anlayışımızın bize yüklediği sorumluluğun bilinciyle. Hareket etmeyi sürdüreceğiz"
YOL HARİTASI NASIL OLACAK?
Tahıl koridoru oluşturulmasına dönük çabaların ilk amacı, Odessa başta olmak üzere mayınlar nedeniyle Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan tahıl ve diğer gıda ürünleriyle yüklü gemilerin dünya pazarlarına açılmasını sağlamaktı. Bu kapsamda yaklaşık 80 adet geminin olduğu kaydediliyor. Bu gemilerin denize açılabilmelerini sağlayacak koridorun oluşması, silolarda alıcı bekleyen yaklaşık 25 milyon ton tahılın da dünya pazarlarına taşınması anlamına geleceği için önem kazanıyor. Pazarlığın en önemli ayaklarından birisini, gemilerin sorunsuz şekilde mayınlı alanlardan çıkabilmesi ve Rusya'nın saldırılarına maruz kalmaması için Moskova'dan alınacak güvenlik garantileri oluşturdu. Gıda koridorunun oluşturulmasıyla birlikte Ukrayna, tamamen kendi denetiminde olan Odessa, Pivdennyi ve Chornomorsk limanlarından ihracata başlayabilecek. Anlaşmaya göre gıda yüklü kargo gemiler, kılavuz gemiler aracılığıyla mayınlı limanlardan Karadeniz'e ulaşacak ve önceden belirlenen rotalardan dünya pazarlarına taşınacak. Bu süreçte, Rusya'nın ateşkes uygulayacağı ve gemilerin güvenliğini tehlikeye atmayacağı basına yansıyan haberlerde yer almıştı. Ukrayna ise Rus gemilerinin Ukrayna kara sularına hiçbir şekilde girmemesini istiyor. Anlaşma, sevkiyatın güvenliği ve işlerliğinin İstanbul'da oluşturulacak bir koordinasyon merkezi tarafından gözlenmesini de içeriyor. Rusya, bu gözlem görevinin tüm tarafların katıldığı ortak bir şekilde yapılmasını Ukrayna ise BM gözetiminde olmasını istiyordu.
Anlaşma, gıda koridorunu kullanan gemilerin kargolarının Türkiye tarafından oluşturulacak noktalarda Rusya'nın da katılımıyla denetlenmesini içeriyor. Rusya, Ukrayna'ya yük almaya gelecek kargo gemilerinin silah ve askeri malzeme taşımadığından emin olmak için bu denetimi istiyor.
