Engel olmayın yeter

24 Haziran seçimleri öncesinde Engelli Hakları Forumu’nun çağrısıyla bir araya gelen engelli aktivist ve kurum temsilcileri bir seçim bildirgesi yayımladı. 17 kurumun imzasıyla hazırlanan seçim bildirgesinde engellilerin siyasal katılım hakkı temelinde, seçme ve seçilme koşullarını belirleyen parametreler masaya yatırıldı. Bildirge Ankara ve İstabul'da eş zamanlı olarak okundu. İstanbul'daki toplantı Mimarlar Odası'nda gerçekleştirildi. Toplantıya Engelli Hakları Platformu'ndan Merve Demirdöven, Öğretmen Bilal Kızartıcı ve Gazeteci Fatih Mehmet Moray katıldı.

10 milyon engelli var
Engellilerin seçim bildirgesini okuyan Bilal Kızartıcı Türkiye'de yaklaşık 10 milyon engelli bulunduğunu belirtti. Engellilerin ülke nüfusunun yaklaşık üçte birini oluşturduğunu söyleyen Kızartıcı, "Engelliler her seçim öncesi siyasal partilerin ilgi alanlarından biri haline gelmektedir. Engellilik, kişilerin kendi tercihleriyle veya kader gibi nedenlerle değil; savaş, terör, işkence, yetersiz iş güvenliği, trafik kazaları, yanlış ve yetersiz eğitim, yoksulluk gibi çok büyük bir oranda toplumun kötü yönetilmesine bağlı nedenlerle ortaya çıkan bir olgudur. Engellilerin yaşadıkları sorunların çok büyük bir bölümü, sayıları bu kadar çok olmasına karşın, günlük yaşam etkinliklerinde ve üretilen her türlü mal, hizmet ve olanağın tasarlanışı sırasında yok sayılmaları nedeniyle yaşanmaktadır. Öyle ki, bu yok sayışlar engellilerin seçme ve seçilme haklarını kullanmaları konusunda bile kendini göstermektedir" dedi.

Bir arpa boyu yol alınamadı 
Görme engellilerin oylarını tek başlarına kullanmak için yıllardır sürdürdükleri mücadelede bir arpa boyu yol alamadıklarını belirten Kızartıcı, "Evinden çıkamayan, yatalak engellilerin evlerinde oy kullanmalarını sağlayan düzenlemede oy güvenliğinin ve gizliliğinin yok sayılması, oy kullanabilecek durumda olan zihinsel engellilerin bu haklarının kullandırılmaması bu konudaki en ciddi sorunlar olarak önümüzdedir. Bu yok sayışlar, seçim öncesi engellilerin birden bire anımsanışlarında da kendini gösterebilmektedir. Örneğin, seçim bildirgelerinde engellilerden en içten ifadelerle söz eden siyasal partiler bile, sıra engelliler arasından milletvekili adayı belirlemeye gelince oldukça cimri tavırlar sergilemektedir. Belirlenen adayların hak temellilik bilincine, engelli sorunları ve çözüm yolları konusunda bilgi birikimine ve deneyime sahip olup olmadığının gözetilmemesi, listelerde son sıralara yakın noktalarda ancak yer bulabilmesi bu durumun göstergelerindendir" eleştirisinde bulundu.

Anayasaya aykırı
24 Haziran 2018 seçim sürecinde engellilerin, daha önce görülmediği kadar fazla adaylık başvurusu yaptığını dile getiren Kızartıcı, "Bu durum aslında engellilerin, artık yukarıda açıkladığımız yok sayışın farkında olduklarını, bunu değiştirmek için işe el koymak istediklerini, siyasal sisteme katılmak suretiyle toplum yönetiminde sorumluluk almaya hazır olduklarını ve bu nedenle daha katılımcı bir tavır sergilemeye karar verdiklerini göstermektedir. Bununla birlikte engelliler, bu yok sayma girişiminin, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 67. maddesinin tüm yurttaşlara tanıdığı siyasal yaşama katılma hakkının açık ihlali anlamına geldiğinin de farkındadır" diye konuştu.

Uçuk vaatler var
Siyasal partilerin seçim bildirgelerine atıfta bulunan Kızartıcı, "Engellilere yönelik seçim vaatlerinin büyük bir bölümünü, engelliyi mal ve hizmet üretimi çarklarının dışında tutmaya yönelik ifadeler oluşturmaktadır. Oysa engellilerin çok büyük bir bölümü aslında kendilerine uygun olanaklar sağlandığında üretime katılabilmekte ve bu durum onların daha yüksek moral ve özgüven kazanmalarını sağlamaktadır. Bu vaatlerin bir kısmı, aslında gerçekleştirilmesi pek de olanaklı olmayan ve zaten gerçekleştirilemeyecek olan vaatlerdir. Örneğin, engellilerin bazı sorunlarının altı ay, bir yıl gibi kısa sürede ortadan kaldırılacağı iddiaları. Birçok vaadin, engelliler için en zararlı bakış açılarından biri olan korumacı bir yaklaşımla yazıldığı görülmektedir. Siyasal partilerin seçim bildirgelerinde umut verici bazı gelişmelerle de karşılaşılmaktadır. Örneğin bazı partiler, engelli sorunlarının engellilerle birlikte çözüleceği gibi ifadelere yer vererek, doğru bir adım atmışlardır" dedi.

Engelliler bağımsız aday olacak
Açıklamasında politikacıları uyaran Bilal Kızartıcı, "Engellilerin de oy hakkı vardır. Onlar da oy gizliliği ve güvenliğinden ödün vermeden bu haklarını kullanabilmelidir. Bunun için gereken tüm düzenlemelerin bir an önce, engellilerle kararlaştırılıp uygulamaya sokulması yaşamsal öneme sahiptir. Engelliler için alınacak her karar, yapılacak her uygulama, doğrudan engellilerle planlanmalı ve gerçekleştirilmelidir. Nüfusumuzun yaklaşık üçte birini doğrudan etkileyen engellilik konusunun doğru yönetilebilmesi için, engelli bakış açısına sahip engellilerin karar ve yönetim organlarında mutlaka yer almasını sağlayacak en doğru adımların yine engellilerle birlikte belirlenmesi ve atılması gereklidir. Bundan sonra, engellilerle birlikte alınmayan hiçbir karar, bu şekilde yapılan hiçbir uygulama, engelliler tarafından desteklenmeyecektir. Bundan sonraki tüm seçimlerde siyasal partiler engelli örgütleri veya engelliler tarafından belirlenen adayları listelerde seçilebilecek yerlerden aday göstermedikleri sürece, hiçbir engelli, hiçbir siyasal partiye adaylık başvurusunda bulunmayacaktır. Engelliler, bağımsız olarak aday olan engellilere oy verecektir" diye konuştu. UFUK ÇOBAN