Ekonomi yönetiminin ‘parasal sıkılaşma’ ve yüksek faiz politikası enflasyonu dizginlemeye yetmedi. İstanbul enflasyonu yüzde 76’yı aştı. Sanayi üretimi 7 aydır daralıyor. Zamlar tam gaz devam ederken, alım gücü eriyen halk yine kredi kartına sarıldı. Bireysel kredi kartı borçları bir haftada yüzde 2,8 artışla 1 trilyon 206 milyar 915 milyon TL’ye yükseldi.
Yeni yıla hızlı başlandı
İstanbul'da perakende fiyatlar ocakta yüzde 6,72 arttı, yıllık artış yüzde 76,17 oldu. Veri 11 ayın zirvesi olarak kaydedildi. İstanbul Ticaret Odası (İTO), ocak ayı toptan ve perakende fiyat değişimlerini açıkladı. Ocakta perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi bir önceki aya göre yüzde 6,72, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları indeksi ise yüzde 4,69 oranında arttı. Yıllık değişim oranı ise yüzde 76,17, Toptan Eşya Fiyatları İndeksinde ise yüzde 61,48 olarak gerçekleşti. Ocak 2024’te perakende fiyatlarda bir önceki aya göre; sağlık ve kişisel bakım harcamalarında yüzde 25, ulaştırma ve haberleşmede yüzde 20,67, konut yüzde 7,58, gıda harcamalarında yüzde 5,51, ev eşyası yüzde 4,49, kültür eğitim ve eğlence harcamalarında yüzde 2,81 artış izlendi. Toptan fiyatlarda bir önceki aya göre; inşaat malzemeleri grubunda yüzde 13,22, kimyevi maddeler grubunda yüzde 11,16, gıda maddeleri grubunda yüzde 6,97, yakacak ve enerji maddeleri grubunda yüzde 4,12, işlenmemiş maddeler grubunda yüzde 1,90 artış izlendi.
Benzine zam geldi
Benzinin litresine 95 kuruş zam geldi. Ankara ve İzmir’de benzinin litre fiyatı 40 lirayı, İstanbul’da ise 39 lirayı aştı. Petrol fiyatlarındaki, döviz kurlarındaki ve vergilerdeki artış akaryakıtta zam yağmurunu beraberinde getirdi. Üç gün önce motorine gelen zammın ardından dün de benzin fiyatında artış yaşandı. Benzinin litresine bugünden itibaren geçerli olmak üzere ortalama 95 kuruş zam geldi. Zammın ardından İstanbul Avrupa yakasında benzinin litresi 39.35 lira, Ankara’da 40 lira, İzmir’de 40.24 lira oldu.
Sanayide üretim daralıyor
İmalat sanayi satın alma yöneticileri endeksi (PMI) ocakta 49,2'ye yükseldi ancak sektördeki daralma yedinci ayda da devam etti. Yeni yılın ilk ayında üretim, yeni siparişler ve satın almada daralma yavaşladı. İstanbul Sanayi Odası (İSO) için S&P Global tarafından derlenen imalat PMI, aralıkta 47,4 değerini almıştı. Endeks ocakta son dört ayın en yüksek seviyesini kaydetmiş olsa da üst üste yedinci defa 50 seviyesinin altında değer aldı. Yeni siparişlerde daralma görülmesi talepte kırılganlığın altını çizerken yeni ihracat siparişleri de geriledi. Üretim üst üste yedinci ayda da daralma kaydetti. Şirketler, yeni siparişlerdeki zayıflık nedeniyle satın alımları ve stoklarını azaltsalar da istihdam seviyesinde değişikliğe gitmediler. Girdi fiyatları enflasyonu ağustostan bu yana en yüksek artışı kaydetti. Şirketlerin çoğu, artışta asgari ücretteki artışın etkili olduğunu belirtirken hammadde maliyetlerindeki artış ve TL'deki değer kaybı da fiyat baskılarını artırdı.
Kart borçları aldı başını gitti
Alım güçleri enflasyon karşısında eriyen yurttaşlar yine kredi kartına sarıldı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayınlanan haftalık bültene göre, sektörün kredi hacmi 11 trilyon 837 milyar 485 milyon liraya yükseldi. Tüketici kredilerinin tutarı 1 trilyon 526 milyar 904 milyon liraya yükseldi. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları da yüzde 2,8 artışla 1 trilyon 206 milyar 915 milyon liraya yükseldi. Takipteki alacaklar, önceki haftaya göre 534 milyon lira artarak 194 milyar 750 milyon liraya yükseldi.
İzmir'de ekmeğe zam geldi
İzmir Ticaret Odası (İZTO) ekmeğin gramajını ve fiyatını artırdı. Oda üyesi üyesi fırınlarda 220 gram ekmeğin fiyatının 9 lira olması kararlaştırıldı. İZTO Ocak Ayı Olağan Meclis Toplantısı, odanın meclis salonunda yapıldı. Mecliste ekmek azami fiyat tarifesi için oylama yapıldı. Yeni tarife teklifinde 200 gram ekmeğin 220 grama, 7 lira olan fiyatının da 9 liraya çıkması önerildi. Oylama sonucunda öneri oy birliğiyle kabul edildi. Yeni tarife, bugünden itibaren İZTO üyesi fırınlarda geçerli olacak.
Cebe girene kadar paralar eridi
Yeni yıl için 17 bin 2 TL olarak belirlenen yeni asgari ücret, çalışanların cebine girene kadar 558 TL eridi. Doğrudan 7 milyonun üzerinde çalışanı, dolaylı olarak tüm toplumu ilgilendiren asgari ücret, 27 Aralık 2023 tarihinde 17 bin 2 TL olarak açıklandı. Yeni asgari ücret çalışanların hesaplarına dün yattı. Asgari ücret, açıklandığı gün 578 dolara denk geliyordu. Dolar kuru dün 30,36 seviyesine kadar yükseldi. Asgari ücret çalışanların cebine girene kadar 18,4 dolar yani 558 TL değer kaybetti.
Tarla-market farkı arttı
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ocak ayında üretici ile market arasındaki fiyat değişimlerini açıkladı. Bayraktar, ocak ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 404,2 ile portakalda görüldüğünü belirterek, “Portakalı yüzde 396,7 ile mandalina, yüzde 385,2 ile limon, yüzde 256,5 ile kuru soğan takip etti. Portakal ve mandalina 5 kat, limon 4,9 kat, kuru soğan 3,6 kat fazlaya satıldı” diye konuştu. Ocak ayında markette 42 ürünün 29’unda fiyat artışı, 13’ünde fiyat azalışı görüldü. Ocak ayında markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 34,7 ile yeşil fasulye oldu. Yeşil fasulyedeki artışı yüzde 29,8 ile salatalık, yüzde 28,4 ile ıspanak, yüzde 22,9 ile pırasa takip etti.
