İstilacı bir tür olan teke böceği İstanbul ağaçlarını tehdit ediyor. Uzmanlara göre ithal edilen bitkiler yoluyla ülkemize girdiği tahmin edilen Turunçgil Uzun Antenli Teke Böceği özellikle Akçaağaç ve Çınar ağacı türlerine zarar veriyor. Zarar verilen ağaçlar kuruyup yok olma tehdidiyle karşı karşıya kalıyor. Larva döneminde beslenmek için ağacın içerisindeki dokuyu yiyen Teke böceği, ağacın içerisinde boşluk oluşturarak ağaçların beslenmesini engelliyor ve ağacı öldürüyor.
İlk kez İstanbul'da 2014 yılında görülen bu türe karşı İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) alarma geçti. İBB Park ve Bahçeler Müdürlüğü ekipleri istilaya karşı 2 ay içerisinde 180 adet ağacı kesmek zorunda kaldı. Ekiplerin yaptığı incelemelerde yaklaşık 800’e yakın ağaçta larvaların olduğu öğrenildi.
"İthal bitkilerle ülkemize geldi"
Turunçgil Uzun Antenli Teke Böceği hakkında DHA'ya konuşan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Entomolojisi ve Koruma Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erdem Hızal, “Bu böceğin Türkiye’de tek bir türü bulunuyor. Bu böceğin anavatanı Asya’nın doğusu, Çin, Kore ve Japonya’da görüldüğü tespit edilmiş. Bu tür, ithal edilen bitkiler aracılığıyla ülkemize geldi. Gümrüklerimizde sıkı denetim yapılmasına rağmen böceklerin farklı evreleri bulunuyor. Yumurta dönemi, larva dönemi, ergin dönemi ve pupa dönemi. Yumurta veya larva döneminde bitkinin içerisinde olduğundan ne kadar dikkat edilse de gözden kaçabiliyor. Türkiye’nin doğasına özgü bir tür değil. İstilacı tür olarak nitelendiriyoruz. İstilacı türlerin bazı özellikleri var. Bulundukları doğal ortamın dışına gittikleri yerlerde yırtıcıları yok. Doğal düşmanları olmadığı için de çok rahat gelişebiliyor.” açıklamasında bulundu.
"Bu böceğin çok zararlı olmasının nedeni sağlıklı ağaçlara giden türlerde yer alması"
Teke böceğinin ağaçlar için tehlikesinden bahseden Doç. Dr. Erdem Hızal, “Böcekleri iki gruba ayırıyoruz genelde. Sağlıklı ağaçlara gidenler veya ölmüş ya da ölmekte olan ağaçlara giden türler diye. Bu böceğin çok zararlı olmasının nedeni sağlıklı ağaçlara giden türlerde yer alması. İstanbul’da birinci derecede konukçusu Akça ağaçları. Akça ağaçları öncelikli olarak tercih etmekte ve daha sonra At kestanesi, Çınar, Kavak gibi türler gelmekte. Bu böceğin asıl zararını larvaları yapmaktadır. Ergin böcekler ağaçların dallarındaki kabukları ve yaprakların ana damarlarını yiyerek beslenirler. Bu beslenme sonucu ufak zarara sebep olmaktadırlar. Ama larva döneminde yumurtadan çıktığı andan itibaren ağacın gövdesinden beslenerek zarar vermekte.” ifadelerini kullandı.
"Ağaçlar kesilse dahil larvaların gelişimi devam ediyor"
Teke böceği ile nasıl mücadele edileceği konusuna da değinen Doç. Dr. Hızal, “Bu böcekle iki yöntemle mücadele edebiliyoruz. Bir ergin döneminde bir de larva döneminde mücadele edebiliyoruz. Ergin döneminde Tarım ve Orman Bakanlığı’nın tavsiye niteliğinde önerdiği ilaçları İstanbul Büyükşehir Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü kullanıyor. Önerilen araçları ergin haldeki böceklerin bulunduğu ağaçların tepe tacına ve gövdesine uyguluyor ve böcekler ölüyor. Diğer bir yöntemse larva döneminde yapılan yöntem. Ağaçların kesilerek alandan uzaklaştırılıp yongalanması şeklinde oluyor. bu ağaçları kesmek yetmiyor. Çünkü larvaların gelişimi bu ağaçların içerisinde devam ediyor. Bu yüzden muhakkak suretle yongalanması gerekiyor. Aksi takdirde böcekle mücadele etmiş olmuyorsunuz.” uyarısında bulundu ve ağaca müdahale edilmediği takdirde yanındaki sağlıklı ağaçlara da zarar verebileceğini anımsatarak şu değerlendirmelerde bulundu:
“Ergin dönemini biz mayıs sonundan itibaren bu sene havalar biraz sıcak gitti belki biraz daha erken olabilir. Mayısın son haftasından itibaren görmeye başlarız. Ağustos’un ilk haftasına kadar bunları görme şansımız olabiliyor. Bu böceğin bulunduğu ağacı kurtarmak için hangi dönemde olduğunu bilmemiz gerekiyor. Ergin döneminde görüldüyse ilaçlama ile ağaç kurtarılabilir. Ancak larva dönemindeyse ağacı kesmekten başka çare yok. Primer zararlı bir böcek yani sağlıklı ağaçlara giden bir böcek. Yani o ağaca müdahale etmezseniz hemen iki ağaç ötesindeki sağlıklı ağaçları yok edebilir.”
"Larvaların olduğu 800 ağaç var"
Teke Böceği ile mücadele eden ekipte yer alan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Avrupa Yakası Park ve Bahçeler Müdürlüğü Zirai Mücadele Şefi Hale Günkut yaptıkları işlemler hakkında bilgi verdi. Hale Günkut, “Bu böceğin zararını larvası veriyor. Ağacın içerisinde odun dokusunda beslenerek ağacın kurumasına sebep oluyor. Teke böceği ile mücadele kapsamında bu yıl için 180 tane ağacı kestik. Şu anda Sultangazi’de kesiyoruz. Bunun öncesinde Fatih’te, Gaziosmanpaşa’da, Zeytinburnu’nda birçok alanda ağaç kesimi yaptık ve devam edeceğiz. Bu sene için daha yolun başındayız. Şu ana kadar larvaların olduğu 800 küsür ağacımız var. Bu rakam artabilir. Bu çalışma ilçe belediyelerle ortaklaşa yaptığımız bir çalışma ve bize onlardan da dönüş oluyor. Tarım ve Orman Bakanlığı bizi bu çalışmalarda denetliyor.” dedi ve ekledi:
“İlaçlama yüzde yüz başarılı değil maalesef. Çünkü bu böcek dünyadaki en tehlikeli üçüncü böceklerden birisi. Akça ağaç ve çınar da yoğun olarak bulunuyor. İlaçlamayla elimizden geldiğince kurtarmaya çalışıyoruz ama yüzde yüz başarı olmuyor. Böceğin en çok zarar verdiği ve sevdiği ağaç Akça ağaç, çınar ve oya ağacı. Bunların dışında Söğüt’te ve Kavak’ta da görünüyor. Bunların dışındaki hemen hemen bütün ağaçları dikebiliriz. Bizler de zaten kesilen ağaçların yerine Akça ağaç diktirmemeye çalışıyoruz. İlk olarak 2014 yılında Fatih’te tespit ettik bu böceği. Fatih ve Zeytinburnu en çok görülen bölgeydi. Bu böcek şu anda Zeytinburnu’nda bayağı bir minimize oldu. Sultangazi, Gaziosmanpaşa ve Esenyurt’ta görülüyor. Gelen ihbarları değerlendiriyoruz.”
DHA
