Suriyeli Sığınmacıların Türkiye’den Geri Dönüşü: 2022 Verileri ve Göç Dinamikleri
Türkiye, son yıllarda büyük bir Suriyeli sığınmacı nüfusuna ev sahipliği yapmaktadır. Bu durum, hem toplumsal hem de siyasi açıdan tartışmaları beraberinde getirmiştir. 3.6 milyon Suriyeli sığınmacı, Türkiye’nin farklı şehirlerinde ikamet etmektedir. Ancak son dönemde, Türkiye’deki Suriyelilerin geri dönüşü üzerine artan bir ilgi ve tartışma söz konusudur. Bu yazıda, Suriyeli sığınmacıların geri dönüş süreçlerini, Türkiye’nin uyguladığı politikaları, ve geri dönüşlerin neden hızlandığını derinlemesine inceleyeceğiz.
Suriyeli Sığınmacıların Türkiye'deki Mevcut Durumu
Türkiye, 2011 yılında başlayan Suriye iç savaşından bu yana dünya çapında en fazla Suriyeli sığınmacıya ev sahipliği yapmaktadır. Göç İdaresi Başkanlığı’nın 2022 yılı verilerine göre, Türkiye’de 3.603.724 Suriyeli kayıtlı olarak yaşamaktadır. Bu sayı, Türkiye'nin toplam nüfusunun büyük bir kısmını oluşturmaktadır ve göç yönetimi, yerel halk ve sığınmacılar arasında ciddi bir entegrasyon sorunu yaratmaktadır.
Türkiye’nin Suriye’ye Geri Dönüş Politikaları
Suriyeli sığınmacıların geri dönüşü, hem Türkiye'nin iç dinamiklerini hem de Suriye'nin iç savaş sonrası yeniden inşa sürecini etkilemektedir. Türkiye, Suriyeli sığınmacılara yönelik çeşitli geri dönüş programları başlatmıştır. Bu programlar, sığınmacıların gönüllü bir şekilde Suriye'ye dönmesini teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Ancak, Türkiye’nin bu alandaki başarısı, sadece geri dönüşlerin hızına değil, aynı zamanda geri dönüşlerin güvenliğine de bağlıdır.
Suriyelilerin Geri Dönüşü: 2022 Verileri
Suriye'ye geri dönüşler son yıllarda önemli bir artış göstermiştir. İçişleri Bakan Yardımcısı İsmail Çataklı, 2016 yılından itibaren Türkiye’den toplamda 526.932 Suriyeli’nin geri döndüğünü açıklamıştır. 2022 yılı itibarıyla ise, bu geri dönüşler hızlanmış ve Türkiye’nin çeşitli bölgelerinden her hafta 1.000 ila 1.500 arasında Suriyeli, ülkelerine geri dönmüştür.
2022 yılının ilk sekiz ayında, sadece Bab el Hava, Bab el Selame ve Maaber Tel Abyad sınır kapıları üzerinden toplam 43.491 Suriyelinin geri dönüşü sağlanmıştır. Türkiye’nin uyguladığı politikalar, özellikle güvenli bölgelerdeki Suriyeliler için dönme sürecini kolaylaştırmaktadır. Ancak, geri dönüşlerin büyük bir kısmı gönüllü olarak gerçekleşse de, bazı Suriyeliler Türkiye’deki suçlardan dolayı veya geçerli oturma izni olmadığı için "deport" edilmiştir.
Suriye'ye Geri Dönüşün Artış Nedenleri
Suriyeli sığınmacıların Türkiye'den geri dönmesinin arkasında birçok faktör bulunmaktadır. Bunlar arasında Türkiye'deki hayat pahalılığının artması, ırkçı saldırıların yaygınlaşması, ve genel yaşam koşullarının zorluğu başlıca sebepler olarak öne çıkmaktadır. Bunun yanı sıra, Türkiye’deki yerel halk arasında artan sığınmacı karşıtı söylemler ve gerilimler de, Suriyeli sığınmacıların geri dönüşü için bir itici güç oluşturmuştur.
Suriye’deki iç savaşın sona ermesi ve ülkenin bazı bölgelerinde güvenlik durumunun iyileşmesi, Suriyelilerin geri dönüş kararı almasında etkili olmuştur. Türkiye, özellikle İdlib bölgesindeki güvenli alanlara geri dönüşlere yönelik destek sağlamaktadır. Ayrıca, Türkiye’nin güney sınırında gerçekleştirdiği askeri operasyonlar, Suriye’deki bazı bölgelerde güvenlik koşullarını iyileştirmiş ve Suriyelilerin bu bölgelere geri dönmelerini kolaylaştırmıştır.
Lübnan ve Ürdün ile Karşılaştırmalı Analiz
Türkiye’nin Suriyeli sığınmacılar için uyguladığı geri dönüş politikası, Lübnan ve Ürdün gibi diğer komşu ülkelerle kıyaslandığında daha başarılı görünmektedir. Lübnan ve Ürdün’deki Suriyeli sığınmacı sayısı, Türkiye’deki sayının çok altında kalmaktadır. Ürdün ve Lübnan, sırasıyla 1,5 milyon ve 2,9 milyon Suriyeli sığınmacıya ev sahipliği yapmaktadır. Ancak, bu ülkelerdeki geri dönüş oranları Türkiye’ye kıyasla çok daha düşüktür.
Ürdün ve Lübnan, 2018 sonunda Esed rejimi ile ilişkileri normalleştirerek Suriyeli sığınmacıların geri dönüşü için bir mekanizma oluşturmayı hedeflemişlerdir. Ancak, bu süreç beklenen hızda ilerlememiştir. 2019’dan itibaren Lübnan’dan sadece 39.294, Ürdün’den ise 40.764 Suriyeli geri dönmüştür. 2022’nin ilk sekiz ayında ise, Lübnan ve Ürdün’den toplam 8.004 kişi geri dönmüştür. Türkiye ise, 2022 yılı itibarıyla sadece Bab el Hava, Bab el Selame ve Maaber Tel Abyad sınır kapıları üzerinden 27.252 Suriyeliyi kabul etmiştir.
Türkiye’nin Başarılı Geri Dönüş Modeli
Türkiye, Suriyeli sığınmacıların güvenli şekilde geri dönüşünü sağlamayı amaçlayan bir model izlemektedir. Türkiye'nin uyguladığı bu model, Esed rejiminin kontrolündeki bölgelere geri dönüşten ziyade, Suriye Geçici Hükümeti tarafından kontrol edilen bölgelere ve İdlib’e yöneliktir. Bu bölgelere yapılan geri dönüşlerde, sığınmacıların hayatını tehdit eden koşullardan kaçınmaları sağlanmaktadır. Türkiye’nin bu yaklaşımı, Suriyeli sığınmacıların geri dönüş sürecini hızlandıran önemli bir faktör olmuştur.
Türkiye’nin Geri Dönüş Başarısı
Türkiye, Suriyeli sığınmacıların geri dönüşü konusunda önemli adımlar atmıştır. Özellikle, Türkiye’nin sınır güvenliği ve sağladığı güvenli bölgeler, Suriyelilerin ülkelerine dönmesini teşvik etmektedir. Lübnan ve Ürdün’ün uyguladığı geri dönüş modelleriyle kıyaslandığında, Türkiye’nin daha başarılı bir geri dönüş süreci yürüttüğü görülmektedir. Ancak, bu süreçte karşılaşılan zorluklar ve belirsizlikler, uluslararası toplumun desteğiyle aşılabilir.
Türkiye, Suriyeli sığınmacılara sunduğu destekle dikkat çekmeye devam etmektedir. Geri dönüşlerin hızlanması, ancak bu süreçlerin güvenli ve gönüllü olması gerektiği unutulmamalıdır. Suriye’deki bazı bölgelerdeki güvenlik durumu ve ekonomik koşullar, Suriyelilerin geri dönüş kararlarını etkileyen en önemli faktörlerden biri olmaya devam etmektedir.
