Ayva yetiştiriciliğinin önemli merkezlerinden Geyve ilçesinde çiftçilerin ağaç seyreltirken bahçeye bıraktığı atık ayvalar, Sakarya Üniversitesi Teknokent'te faaliyet gösteren EcoLab firmasının projesi kapsamında, Geyve Belediyesi destekleriyle kurulan Pektin ve Selüloz Üretim Merkezi'nde işlenmeye başlandı.
Yöresel Ürünler Üretim Merkezi bünyesindeki merkezde, doğal yollarla tepkimeye sokulan ayvalardan, gıda sanayinde kullanılan ve piyasada kilogramı 15 dolardan satılan pektin maddesi elde edildi.
Pektin sürecinden arta kalan atıkların da tekrar işlenerek selüloz ve hemiselüloz üretilen projede, gıdadan boyaya birçok sektörde kullanılan bu ürünlerin ekonomiye katma değer olarak kazandırılması amaçlanıyor.
"Çöp olan ayvayı ekonomiye katmaya başladık"
Geyve Belediye Başkanı Metin Atalay, bölge çiftçisine destek olduklarını, 2018'de kurulan Yöresel Ürünler Merkezi'nde 40 kadını istihdam ettiklerini belirtti.
Atalay, çiftçilerin ağaç seyreltme işlemleri sırasında bahçeye bıraktığı ayvaların bugüne kadar ekonomiye katkı sağlamadığına değinerek, proje kapsamında ayvadan pektin, selüloz ve hemiselüloz üretiminin başladığını anlattı.
Sakarya Teknokent'le işbirliği yaparak firmaya yer tahsis ettiklerini belirten Atalay, "Çöp ve gübre olan ayvayı ekonomiye katmaya başladık. Türkiye'de ilk olacak. İlk defa yerli ve milli pektin üretimi gerçekleştireceğiz. İnşallah bunu ülke ve ilçe ekonomisine, çiftçilerimize güzel şekilde kazandırırız." diye konuştu.
"Boşa giden meyveleri burada sanayileştirmeyi de düşünüyoruz"
Çalışmanın hazırlandığı dönemde Geyve Belediye Başkanlığı görevini yürüten AK Parti Sakarya Milletvekili Murat Kaya da kimyager Fatih Öztürk'ün girişimiyle projenin ortaya çıktığını söyledi.
Kaya, ithal edilen pektin maddesinin projeyle ilk defa ayvadan üretildiğine dikkati çekerek, yılda 600 bin ton meyve üretimi gerçekleştirilen ilçede böylece çiftçilere önemli ekonomik katkının sağlanacağını vurguladı.
"Boşa giden meyveleri burada sanayileştirmeyi de düşünüyoruz." diyen Kaya, bu yolla pektin maddesinde ithalatı da sonlandırmış olacaklarını kaydetti.
Kaya, sıfır atık odaklı çalışmanın ülkeye çok ciddi katma değer sağlayacağını dile getirerek, sadece ayvadan değil ileriki dönemlerde turunçgiller, narenciye ve şekerli meyvelerden pektin, selüloz ve hemiselülozun üretilebileceğini sözlerine ekledi.
"Diğer meyvelerle deneme işlemlerine geçeceğiz"
Firmanın kurucu ortağı Doç. Dr. Ümmügülsüm Zor ise ekonomik değeri olmayan ve yere dökülen ham meyveyi, katma değere dönüştürme hedefiyle yola çıktıklarını anlattı.
Üretilen maddelerin ekonomik değerini, "1'e 10 veren ürün" olarak nitelendiren Zor, hiçbir ekonomik değeri olmayan atık meyveden kilosu 15 dolar olan pektin, kalan malzemeden de selüloz ve hemiselüloz üretildiğini aktardı.
Zor, söz konusu ürünlerin çok geniş kullanım yelpazesine sahip olduğuna işaret ederek, "Vegan selüloz üretiyoruz, ağaçtan ya da petrol türevi üründen elde edilmiyor. Tamamen meyveden." şeklinde konuştu.
Hemiselülozun ise boya sanayisinde ve polimer ihtiyacı bulunan kimya süreçlerinde kullanıldığından bahseden Zor, üretim sürecinde işleme başlarken ham meyve ve su ilavesi dışında bir şey kullanılmadığını, sadece asit ilavesi yapıldığını bildirdi.
Zor, üretim sürecindeki malzemenin tamamının ekonomik değere dönüştüğünün altını çizerek, "AR-GE ve üretim süreçlerini tamamladıktan sonra diğer meyvelerle deneme işlemlerine geçeceğiz." dedi.
"İthalatı durdurup bizden almaya başladılar"
Üretim sürecini faydalı modele dönüştürüp lisanslamaya başladıklarını ve patent başvurusu yaptıklarını belirten Zor, şimdiye kadar ayvadan pektin üretiminin denenmediğini, yüksek ısılara dayanıklı ürün elde ettikleri için de firmaların ayrıca kimyasal sürece gerek duymadığını anlattı.
Zor, bu katma değerin, sürdürülebilir kalkınmaya da ciddi katkı sunduğuna işaret ederek, "Hem çiftçimiz katma değeri olmayan ürününü dönüştürmüş oluyor hem doğaya bırakılan atıkları ekonomiye kazandırmış oluyoruz. Ayrıca şimdiye kadar ithal edilen ürünleri yerli olarak üretmiş olacağız." diye konuştu.
Çalıştıkları bazı firmaların ithalatı durdurup kendilerinden pektin almaya başladığını aktaran Zor, şöyle devam etti:
"Sıvı pektin ihtiyaç ürün. Gıda üreticileri pektini üretim süreçlerine dahil ediyor ancak lojistik sebeplerle sıvı halini temin etmiyorlardı. Biz doğal olarak pektini sıvı elde edebiliyoruz, hiçbir kimyasal kullanmadan. Bunları sıcak kapatarak bölgedeki üreticilere gönderme imkanına da sahibiz. Dolayısıyla firmaları ciddi lojistik ve ithalat yükünden kurtarmış oluyoruz."
Başlangıç hedefi 100 ton pektin üretimi
Firmanın AR-GE direktörü kimyager Fatih Öztürk, çiftçilerin seyreltme sırasında çok sayıda meyve atığı bıraktığını, bunun da ağaçlarda böceklenmelere neden olduğunu anlattı.
Atık meyveleri ekonomiye kazandırmak için projeyi hazırladığını söyleyen Öztürk, pektinin gıda sektöründe önemli olduğunu, selülözün de et ürünlerinde su ve yağ tutucu özelliği gösterdiğinden bahsetti.
Öztürk, hemiselülözün ise kağıt sanayisinde dolgu maddesi olarak kullanıldığına işaret ederek, şunları kaydetti:
"Bunun dışında çok önemli bir özelliği daha var. Tekstil sanayisinde ph değerinde ayarlama yapılarak farklı renk skalalarında vegan boya kullanımı yapılabilmekte. Aynı zamanda ahşap boyası olarak da kullanım alanı var. Pektin bu zamana kadar ithal edildi. İlk defa Türkiye'ye Geyve'den çıkacak ve daha sonrasında da ithalat yerine ihracat yapılmaya başlanacak. Yerli ve milli olarak değerlendirebiliriz. Burada pektinin makineleri dahi yerli olarak yapıldı."
Başlangıç olarak hedefledikleri 100 ton civarındaki pektin üretiminin Türkiye'deki tüketimin yüzde 7'sine denk geldiğini kaydeden Öztürk, orta ve uzun vadede iç ihtiyacın giderilmesi ve ihracata başlanılması için gerekli yatırımların desteklenmesi gerektiğini sözlerine ekledi.
