 |
Dünyanın en uzun nehirleri, sadece doğal güzellikleriyle değil, aynı zamanda tarihsel, kültürel ve ekonomik etkileriyle de insanlık için büyük önem taşır. Bu devasa akarsular, kıtalar boyunca hayatı şekillendirir, milyonlarca insanın yaşam alanı ve geçim kaynağı olur. Nil, Amazon, Yangtze gibi ünlü nehirler, sıklıkla dünyanın en uzunları arasında yer alırken, bilim insanları da bu dev nehirlere dair yapılan ölçümleri ve araştırmaları zaman zaman yeniden gözden geçirmektedir. Bu yazıda, dünyanın en uzun nehirlerini inceleyerek her birinin sahip olduğu eşsiz özellikleri, geçtiği coğrafyaları ve ekosistem üzerindeki etkilerini keşfedeceğiz.
1. NİL NEHRİ
Dünyanın en uzun nehrinin ismi, kime sorduğunuza bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Afrika'daki Nil mi yoksa Güney Amerika'daki Amazon mu daha uzun? Uzunlukları karşılaştırılabilir, ancak 2009'da International Journal of Digital Earth'te yapılan bir araştırma, Nil'in 4 bin 132 mil (6 bin 650 kilometre) ile biraz daha uzun olduğunu belirledi. Nil ayrıca Guinness Dünya Rekorları tarafından da dünyanın en uzun nehri olarak kabul edilmektedir. Nil'in iki ana kolu vardır - Sudan'ın başkenti Hartum'da buluşan Beyaz Nil ve Mavi Nil. Nil, Akdeniz'e dökülmeden önce Sudan, Etiyopya, Mısır, Uganda, Tanzanya, Kenya, Ruanda, Burundi, Eritre ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin toplamda 1 milyon 293 bin 56 milkarelik (3 Milyon 349 bin kilometrekare) bir alanını kapsar.
2. AMAZON NEHRİ
Amazon Nehri Peru, Kolombiya ve Brezilya'dan geçer. Aslında Nil, dünyanın en uzun nehri olmasına rağmen, uzmanların önemli bir bölümü buna katılmıyor ve Amazon’u ilk sıraya yerleştiriyorlar. Her gün Atlantik Okyanusu'na bıraktığı muazzam su hacmine dayanarak dünyanın en büyük ilk iki nehrinden biri olduğu ise kesin. Kendisinden sonra gelen sonraki en büyük yedi nehrin toplamından daha fazla tatlı su çıkışına sahiptir. Aynı zamanda, Güney Amerika kıtasının neredeyse yüzde 40'ını kaplayan en büyük drenaj alanına (2 milyon 400bin milkare (6 milyon 300 bin kilometrekare) sahiptir. Her ne olursa olsun, çoğu araştırmacı, Nil'in 4 bin 132 mil (6 bin 650 kilometre) uzunluğuna kıyasla sadece 4 bin mil (6 bin 500 kilometre) uzunluğunda olduğu konusunda hemfikir.
3. YANGTZE NEHRİ
Dünyanın en uzun nehirlerinin çoğu Asya'dadır ve Yangtze bunların arasında en uzun olanıdır. Aslında 3 bin 900 mil (6 bin 300 kilometre) uzunluğundaki Nil ve Amazon nehirleriyle yarışabilir. Aynı zamanda tamamen tek bir ülkenin sınırları içinde akan en uzun nehirdir ve dünya kara kütlesinin yüzde 6,3'ünü oluşturan bir ülke olan Çin'in kara alanının beşte birlik bölümünde yaşar. Güçlü Yangtze Nehri, 700'den fazla nehir ve akarsuya sahiptir ve 698 bin 265 milkarelik (1 milyon 808 bin 500 kilometrekare) havzası, Çin nüfusunun üçte birine ev sahipliği yapmaktadır.
4. MISSOURİ NEHRİ
Kuzey Amerika'nın en uzun nehri ve dünyanın dördüncü en uzun nehri, ABD'nin Rocky Dağları'nın 500 bin mil karesini (1 milyon 300 bin kilometre) ve iki Kanada Eyaletini dolaşan bir akarsu olarak doğar. 2 bin 341 mil uzunluğundaki (3 bin 767 kilometre uzunluğundaki) Missouri, Amerika'nın en uzun ikinci Nehri olan ve Missouri'den sadece biraz daha kısa olan Mississippi Nehri ile St. Louis, yakınlarında buluşur. İki nehir birlikte Meksika Körfezi'ne dökülürler. Nehir sistemi 32 ABD eyaletini dolaşır.
5. YENİSEY NEHRİ
Sibirya'daki Yenisey Nehri, 2 bin 167 mil (3 bin 487 kilometre) uzunluğunda, Arktik Okyanusu'na boşalır ve dünyanın en derin, en eski gölü olan Baykal Gölü tarafından beslenir. 616 mil (992 kilometre) olan Selenga Nehri kuzey Moğolistan'da başlar, Baykal Gölü'ne boşalır ve daha sonra göl, Yenisey olan Angara Nehri'ni dışarı verir. Bu kollar biir araya geldiğinde dünyanın en uzun beşinci nehri olan Yenisey-Angara-Selenga sistemi 3 bin 442 mil (5 bin 539 kilometre) uzunluğundadır.
6. SARI NEHİR
Huang He olarak da adlandırılan Çin'in Sarı Nehri, 3 bin 395 mil (5 bin 464 kilometre) uzunluğundadır. Kaynak suları Orta Çin'in Bayan Har Dağları'ndadır ve dokuz eyaletten geçtikten sonra Bohai Denizi'ne akar. Toplam drenaj alanı 307 bin milkaredir (795 bin kilometrekare) ve arkeolojik kanıtlar, Sarı Nehir havzasının eski Çin uygarlığının beşiği olduğuna işaret eder.
7. OB-IRTYSH NEHRİ
Dünyanın en uzun yedinci nehri Ob-Irtysh nehir sistemidir. Ob Nehri, Altay Dağları'ndaki batı Sibirya'dan doğar ve Moğolistan'da başlayarak Rusya'ya girmeden önce Çin ile Kazakistan'dan geçen İrtiş Nehri ile karşılanır. İki nehir birlikte 1 milyon 154 bin 445 milkare (2 miliyon 990 bin kilometrekare) araziyi kaplar ve 3 bin 360 mil (5 bin 410 kilometre) uzunluğundadır.
8. RIO DE LA PLATA-PARAN-RIO GRANDE NEHİRLERİ
Rio de La Plata'ya dökülen ve nihayetinde Uruguay ve Arjantin sınırında Atlantik Okyanusu'na ulaşan Paraná Nehri'ni besleyen Rio Grande, dünyanın en uzun sekizinci nehri ve Güney Amerika'daki en uzun ikinci nehir sistemidir. Nehir sistemi 3 bin 32 mil (4 bin 880 kilometre) uzunluğundadır ve Brezilya, Arjantin, Paraguay, Bolivya ve Uruguay'ın 997 bin 175 milkarelik (2 milyon 582 bin 672 kilometre) bir alanını kaplar.
9. KONGO NEHRİ
Batı-Orta Afrika'daki Kongo Nehri, dünyanın en uzun dokuzuncu ve Afrika'nın en uzun ikinci nehridir. Bir haritada, biraz çok uzuvlu bir ağaca benziyor, ancak ağzından Atlantik Okyanusu'na en uzak olan kaynak suyu, Zambiya dağlarının yükseklerinde bulunan Chambeshi Nehri'dir ve ona 2 bin 920 mil (4 bin 700 kilometre) uzunluk verir. Kongo nehri sistemi 1 milyon 550 bin milkare (4 milyon 14 bin 500 kilometrekare) alanından bir deşarj yapar ve bu dünyadaki herhangi bir nehrin en büyük ikinci deşarjıdır.
