Daha iyisini yapamıyorsan eleştirme

Günlük hayatta herhangi bir konuda eleştirdiğiniz ve eleştirildiğiniz insanlar mutlaka olmuştur. Eleştiri kimisine göre yapılmaması gereken, kimisine göre de mutlaka yapılması gereken bir şey. Bence eleştiri eğer iyi niyetli bir eleştiriyse ve karşınızdaki tamamen sizin iyiliğiniz için bir öneride bulunuyorsa sıkıntı yok. Fakat maalesef ki günümüzde insanlar “Eleştiri” adı altında nefretini, kıskançlığını ve art niyetini dışarı vuruyor. Eleştiri yağmur gibi, bir insanın köklerine zarar vermeden besleyecek kadar nazik olmalıdır. Ancak bu şekilde eleştiri eleştiridir. Sert söylemler her şey olabilir, ama asla eleştiri olamaz.
Eğer bir şeyi iyi yapıyorsanız, sizi kıskanan birisi bunu kötü yaptığınızı söyleyecektir. Hem zaten her şeyi dört dörtlük yapsanız, muhteşem bir insan olsanız, kimseye sataşmadan kendi yolunuzda ilerleseniz bile, sizi eleştirenler ve sevmeyenler mutlaka olacaktır. Nevzat Tarhan’ın da söylediği gibi “Sen kendini biliyorsan, bil ki kendini bilmezlerin söyledikleri anlamsızdır.” 
İlkokulda öğretmenimizin söylediği bir söz, uzun yıllar geçmesine rağmen hala aklımda... Demişti ki: “Bir şeyi eleştirmeden önce, ondan daha iyisini yapıyor olmanız lazım.” O dönemlerde küçük kitapçık şeklinde şiir defterleri bayağı revaçtaydı. Ben de o şiir defterini beğenmemiştim ve çocuk aklımla sıfırdan küçük defter yapıp oraya kendim şiirler yazıp ondan daha iyisini yapmaya çalışmıştım. Sonucun berbat olması da, eleştirdiğim şiir kitabının aslında ne kadar emek içerdiğini ve ne kadar güzel olduğunu anlamamı sağladı. Ben çocuk aklımla bunun farkına vardım, lakin şimdi yaşça büyük insanlara bunu defalarca kez anlatsan bile anlamazlar. İşte aklın yaşta değil, başta olduğunu bir kez daha iyi anlıyoruz. 
Bir şeyi eleştirmeden önce, ondan daha iyisini yapıyor olmamız lazım. Eğer yapamıyorsak yersiz yere eleştirip laf kalabalıklığı yapmaya da gerek yok. Şu an eleştirdiğiniz şeyleri yapmayı denediğinizde ve yapamadığınızı gördüğünüzde, o zaman bana hak vereceksiniz. Eğer daha iyisini yapıyorsanız da kırmadan, incitmeden, güzel sözlerle, nazikçe, tamamen durumu düzeltmek için eleştiride bulunabilirsiniz. 
Fakat bana kalırsa herkes kendi hayatına bakmalı… “O bunu yanlış yapmış, bu bunu neden yapmış?, neden öyle söylemiş?, bunu asla yapmamalıymış… vs. vs. vs.” Bize ne? sonuçta sefasını da o sürecek, cefasını da o çekecek. Bizim burdan bir karımız ya da zararımız yok ki. Eğer çok eleştiri yapmak istiyorsa canımız, o zaman yapmamız gereken en doğru şey boy aynası alıp ona bakarak eleştiri yapmak. Aynada gördüğünüz kişiyi eleştirin, görmediklerinizi değil. Başkalarını eleştirmekten kendimizi unutuyoruz. Sanki biz kusursuzuz, sanki hayattaki tüm amaçlarımızı, hayallerimizi gerçekleştirmişiz ve kendi hayatımız bitmiş başkalarına geçmişiz gibi davranıyoruz. Elbetteki eleştiri olabilir, fakat başta söylediğim gibi eğer bu eleştiri yapıcıysa, gerçekten bir şeyleri düzeltmek içinse ve o işin ustası tarafından yapılıyorsa…
“Karşınızdaki adama, bütün kalbinizle yardım etmeyi kabul edebilirseniz, işte o zaman onu eleştirebilirsiniz; çünkü yapıcı tenkidin başka yolu yoktur.” (Abraham Lincoln)
“Eleştiricilerin sözlerine aldırmayın. Şimdiye kadar hiçbirinin heykeli dikilmemiştir.” (Sibelius)
“Yalnız yaşamak istemiyorsan, beraberinde olanları gereksiz yere eleştirmekten vazgeç.” (Francisco Gomez)
“Benim için önemli olan, eleştiricinin doğru dürüst biri olup olmadığıdır; beni ister övsün ister yersin.” (Goethe)