Kendinizi etkin bir şekilde ifade edememek ilişkilerinizde sizi geri planda bırakır. Utangaç kişiler hayata dair performanslarını yeterince iyi sergileyemezler. Utangaçlık, insanlar içerisinde sıklıkla küçük düşeceğine inanma, insanların kalabalıklarda kendisine bakıp hareketlerine dikkat ettiğini düşünme ve kendisi hakkında alay edileceği ile ilgili korku duyma gibi şekillerde kendisini gösterebilir.
Yaşamın hangi alanlarını etkiler?
Yaşadığınız bu duygu yaşamınızın bütün alanlarını etkiler. Örneğin utangaç hissettiğiniz için ortamlarda kendinizi iyi ifade edemezsiniz, sohbete katılamazsınız, söz sırası size geldiğinde ne diyeceğinizi bilemezsiniz, fikir sahibi olduğunuz konularda bile sanki hiç bir fikriniz yokmuş gibi donup kalırsınız. İlişkisel anlamda duygularınız olan insanlara açılamazsınız, hoşlandığınızı, beğeninizi yada aşkınızı itiraf edemezsiniz. İlişkiye başladığınızda yine bu utangaçlık hisleri ile mesafeli algılanırsınız karşınızdaki kişi istediği yakınlığı bir türlü sizinle kuramaz. Uzun vadede diğer insanların isteklerini yerine getirmeye meyilli olursunuz. Çünkü onlar tarafından kabul görmeyeceğinize, dışlanacağınıza inanırsınız. Utangaç olduğunuz için yeni ortamlara sosyalleşebileceğiniz aktivitelere de çok kolay karışamazsınız. Bu sebeple etrafınızdaki insanları kaybetmek istemezsiniz çünkü kaybederseniz yeniden bir çevre edinemeyeceğinize inanırsınız. Bu da sürekli bir biçimde sizi diğer insanlardan geride tutar.Benzer şekilde iş görüşmelerinde yada çalışırken iş arkadaşlarınıza ve patronunuza karşı kendinizi iyi ifade edememeniz her bakımdan sorun oluşturmaya başlar. İstediğiniz pozisyonu, istediğiniz maaşı alamama gibi durumlarla karşılaşabilirsiniz. İnsanlara hayır diyemez sınır koyamazsınız, bunun sonucunda kendinizi istemediğiniz şeyleri yaparken bulursunuz.
Ne zaman başlar?
Bu utangaçlık duygusu bazen yetişkinlikte olurken bazen de çok küçük zamanlarda başlar. Hatta çocuklukta başlayabilir. İlkokul, ortaokul ve lise gibi ergenlik dönemlerinde de sınıf içinde konuşma yapmak, tahtaya kalkmak, bir gösteriye katılmak gibi durumlar gerginlik verici olabilir. Bu sebeple bunları yapmaktan kaçınma davranışları gözlemlenebilir.
Fiziksel olarak nasıl belirtiler görülür?
Utangaçlığın getirdiği fiziksel belirtiler de vardır. Ellerin, avuç içlerinin terlemesi, kalp atışlarının hızlanması, yüz kızarması, terleme, mide krampları, sık tuvalete çıkma ihtiyacı gibi fiziksel belirtilerde kendini gösterebilir.
Sosyal Fobi ile utangaçlığın farkları nelerdir?
Sosyal fobi utangaçlığın daha ağır halidir. Utangaçlıkta kişiler kendilerini zorlayarak eyleme geçebilirler. Ancak sosyal fobi durumu yaşayan insanlar kendileri istese bile sosyalleşmekte güçlük çekerler ve sürekli olarak bu problemi yaşarlar.
Neden utangaç olunur?
Birçok sebebinin olduğunu söylemek mümkün. Sıklıkla çok baskıcı ebeveynlerle büyüten yada baskıcı öğretmenlerden eğitim alan çocuklar kendi içlerine kapanarak diğer insanların sanki kendilerinden her zaman daha iyi bildiğini düşünüp etraflarındaki insanları otorite görürler. Yetiştirilme stili, duygusal kontrol, baskın ebeveynler gibi, daha önceden bastırılmış duygular, travmatik yaşantılar, küçük düştüğü gibi geçmiş anıların olayların yaşanmış olması, tetikleyici yaşam olayları gibi birçok sebebi olabilir. Sebeplerin ne olduğu saptanmalı ve terapilerde de bu durumlar çalışılmalıdır.
Psikolojik destek şart Nasıl aşılır?
Öncelikle duygunuzu anlamak bu duygunun farkında olmak ve duygu kontrolü yapmak gibi bir psiko-eğitimin iyi geleceğini söylemek mümkün. Özgüven eksikliği ile de sıklıkla birlikte görülür. Bu sebeple temeldeki iyi iletişim kurabilme becerisinin arttırılması ve özgüven çalışmaları yapmak esastır. Nelerden utandığınıza dair bir liste yapmak fayda sağlar. Örneğin listenizi sizi en utandıran ve yapmaktan zorlandığınız şeyden, en tahammül edilebilir derecede utanç uyandıran olan duruma kadar maddeler halinde yazın. En az olan durumdan başlayarak adım atın. Utanmaktan utanmak ile ilgili bir kavram vardır. Utanç yaşayacağı durumdan kaçınmak için insan kendisini daha çok utandıran şeyler içerisinde bulabilir. Bu sebeple utancında diğer bütün duygularınız gibi bir duygu olduğunu, hissetmenin normal olduğunu kabullenip bu duygunuzla da barışmanız gerekir.
Eylemleriniz üzerine uzun uzun düşünmek, kafada nasıl olur diye kurmak yerine bazen o an içerisinde karar vermek, anı yaşayabilmek gerekir. Utanılacağı, küçük düşeceği ihtimali belki de hiç başınıza gelmeyecek ancak yapmaktan kaçtığınız şeyler yaşamınız için sizde eksiklik uyandıracak. Bu noktada olumsuz düşünceleri değiştirmek gerekir. Kendiniz aşamadığınız bir utangaçlık sorunu yaşıyorsanız psikolojik destek almanız yaşamınızda ilerleyebilmeniz ve kişisel gelişiminiz için fayda sağlayacaktır.
