İlk kadın yarışçı: Samiye Cahid Morkaya

Otomobil sporlarına özellikle son yıllarda kadınların ilgisi çok büyük... Birbirinden güçlü arabaların cezbettiği kadınlar seyirci olmaktan ziyade artık direksiyona geçip yarış pilotluğu da yapıyor. Burcu Çetinkaya da Türkiye'nin yetiştirdiği en önemli ralli pilotlarından biri fakat Türkiye'de çok daha eski ve gurur verici örneklerini görmek mümkün. Özellikle içlerinde biri var ki Türkiye'nin ilk ehliyet alan kadını ve ilk yarış pilotu olmasıyla göğsümüzü kabartıyor. O isim Samiye Cahid Morkaya... Şimdi gelin Samiye Cahid Morkaya'nın başarı öyküsüne birlikte bakalım. İlk olarak 1927 yılında otomobil yarışlarının düzenlendiği Türkiye’de de erkek pilotların hakimiyetini yadsınamayacak kadar fazlaydı. İstanbul Veliefendi arazisinde düzenlenen Türkiye’nin ilk otomobil yarışını kazanan Suphi ve Ziya Bey’den oluşan ekip, ilerleyen yıllarda da başarısını sürdürür. Ancak Osmanlı’ya ve İstanbul’a ilk kez 1800’lü yılların son çeyreğinde gelen otomobillere erkekler kadar birçok kadın da hayran kalır. Hatta bazıları erkeklerin birçoğundan önce direksiyon başına da geçer. Bu kadınlardan sadece bir tanesi Samiye Cahid Morkaya... Samiye Cahid, kemençe öğretmeni bir müzisyen. Ama onun adını tarihin tozlu sayfalarına yazdıran ise Türkiye’nin ilk kadın otomobil yarışçısı ve ralli şampiyonu olması.

İLK OTOMOBİL 1883'TE GELDİ
İmal edilen ilk otomobil caddelerde 1883'te boy göstermişti. Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul'da ilk otomobil kullanan kişi ise Züheyrzâde Ahmed Paşa olmuştu. Saray bu gibi yeniliklere her zaman ihtiyatla yaklaştığı için şehirde kullanılan ilk kalorifer de, ilk telefon da, ilk otomobil de devrin zenginlerince getirtilmişti. Padişahlar bu gibi teknolojik yenilikleri hep birileri denedikten ve iyi netice aldıktan sonra saraylarına aldırmış ve kullanmaya başlamışlardı. İlk otomobil İstanbul sokaklarında arz-ı endam ettikten kısa bir süre sonra devrin hali vakti yerinde aileleri de birer ikişer otomobil satın almaya başladılar. Gerçi İstanbul'un sokakları dolma lastikli ve dönemin atlı araba türlerinden olan yaylı landolarına, kupalarına yahut faytonlarına göre konforsuz olan bu nakil vasıtalarının seyrine hiç de uygun değildi ama Avrupa'dan ithal edilen otomobillerin sayıları kısa sürede arttı. Otomobiller arttıkça bu araçların kullanılabilmesi için gereken şoför şehadetnamelerini, yani ehliyetleri veren kurumlar da birbiri ardına açılmaya başladı.

DİREKSİYONA İLK DOKUNUŞ
İşte tam da bu senelerde "otomobil sporuna heves edenlerden Sâmiye Cahid Hanım şehadetnamesini aldıktan sonra, kocası, devrin meşhur gazetecisi ve romancısı Burhan Cahid Bey'in satın aldığı otomobili ile İstanbul sokaklarında boy göstermeye başladı. Sâmiye Cahid Hanım, Silivrikapı'daki Yedi Emirler Dergâhının son şeyhi Seyyid İbrahim Şuâeddin Efendi'nin en küçük kızıydı. Ancak bir şeyh kızı olmasına rağmen gayet modern yetiştirilmiş, Yedikule Alman Mektebi'nden mezun olmuş, Tanburî Cemil Bey'den kemence öğrenmiş ve hatta 1920'den itibaren devrin konservatuarı hüviyetindeki Darülelhân'da hocalık yapmıştı. İki senede bir otomobilini yenileyen, Buick, Ford, Cadillac, Fiat, Nash gibi döneminin iyi otomobillerini süren ve gerçek bir sürat tutkunu olan Sâmiye Cahid Hanım'a 1922'den itibaren araba kullanmak yetmemiş olacak ki, üyesi olduğu Turing Klüp'ün her sene düzenlediği geleneksel otomobil yarışlarına o da katılmaya başladı.

EHLİYET ALAN İLK TÜRK KADINI
Bir şeyh kızı olmasına rağmen gayet modern bir şekilde yetiştirilen Samiye Cahid Morkaya, 1922 yılında ehliyetini alan ilk Türk kadını. Erkek egemen bir toplumda, bir tutkuya dönüşen otomobil sevdası ile birlikte yarışlara katılmaya başlayan Samiye Hanım 1930 ve 1931 yıllarında çok önemli dereceler elde ederken ilk birinciliğini ise 1932 yılında İstanbul’da bulunan İstinye köprüsü ile Zincirlikuyu arasındaki 9.5 kilometrelik parkurda düzenlenen rallide kazandı. Fakat daha da ilginci yarışta ikinci olan Vehbi Bey ise birinci ilan edilen yarışmacının bir kadın olması sebebiyle sonuçlara itiraz etti. Mahkemeye taşınan bu itiraz, hakimin verdiği “Bir kadın da otomobil yarışlarına katılabilir, birinci gelebilir" kararıyla son buldu ve Samiye Cahid Morkaya’nın birinciliği resmiyet kazandı.