Aliye Berger, Türkiye’nin sanat tarihinde önemli bir yer tutan isimlerden biridir. 24 Aralık 1903’te İstanbul Büyükada’da doğan Berger, Türkiye’nin ilk gravür sanatçılarından biri olarak tanınır. Aynı zamanda ünlü yazar ve ressamların bulunduğu Şakir Paşa Ailesi’nin bir üyesi olarak, sanata olan ilgisi ve yeteneğiyle ailenin sanat dolu atmosferinde yetişmiştir. Aliye Berger kimdir, ne iş yapar, evli mi? gibi sorular, hem sanata meraklı bireylerin hem de Türkiye tarihini yakından takip edenlerin ilgisini çekiyor. İşte, Aliye Berger’in hayatı ve sanat kariyerine dair tüm detaylar...
Aliye Berger Kimdir?
Aliye Berger, Halikarnas Balıkçısı adıyla tanınan Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın kız kardeşidir. Aynı zamanda seramik sanatçısı Füreya Koral, ressam Fahrünnisa Zeyd ve yazar Şirin Devrim gibi isimlerin de yer aldığı sanatçı bir aileden gelmektedir. Babası Mehmet Şakir Paşa, Osmanlı’nın önemli diplomatlardan biridir. Aliye Berger’in ailesi, dönemin İstanbul’unun saygın ve entelektüel ailelerinden biri olarak tanınır.
Berger, çocukluk yıllarından itibaren sanatla iç içe bir hayat sürdü. Sanata olan ilgisi, ailesinin de desteğiyle genç yaşlarda şekillenmeye başladı. Eğitimine Büyükada’da başladıktan sonra Notre-Dame de Sion’da devam eden Berger, birinci dünya savaşı nedeniyle kapanan okulu sonrası Madame Braggiotti’nin özel okulunda eğitim aldı. 1920 yılında Fransız Büyükelçiliği’nde yapılan sınavlarda başarı göstererek mezuniyetini tamamladı.
Aliye Berger’in Sanat Hayatı ve İlk Çalışmaları
Aliye Berger, sanatın her dalını bir güzellik kaynağı olarak görüyordu. Resim ve piyano dersleri alarak başladığı sanat yolculuğunda, daha sonra gravür çalışmalarına yöneldi. Bu süreçte Macar keman virtüözü ve pedagogu Karl Berger’den müzik eğitimi aldı. 1947 yılında Karl Berger ile evlenen sanatçı, altı ay sonra eşini bir kalp krizi sonucu kaybetti. Eşinin ölümünün ardından sanatına daha da sıkı sarılan Berger, gravür tekniği üzerine yoğunlaşarak bu alanda büyük bir ustalık kazandı.
Sanatçı, 1950’li yıllarda Londra’da John Buckland Wright’ın atölyesinde gravür çalışmalarına katılarak bu alanda kendini geliştirdi. Avrupa’nın sanat merkezlerinde gördüğü eğitim ve edindiği deneyimler, eserlerine büyük bir derinlik ve zenginlik kazandırdı.
İlk Kişisel Sergisi ve Başarıları
Aliye Berger, 1951 yılında İstanbul’a döndü ve burada 140 gravür eserini sergileyerek ilk kişisel sergisini açtı. Sanat çevrelerinde büyük bir ilgi uyandıran bu sergi, onun Türkiye’nin ilk kadın gravür sanatçısı olarak tanınmasını sağladı. Aynı yıl, “Güneşin Doğuşu” adlı eseriyle Yapı Kredi Bankası’nın düzenlediği yarışmada birincilik ödülü kazandı. Bu ödül, onun adını sadece Türkiye’de değil, uluslararası sanat çevrelerinde de duyurdu.
Sanatçının çalışmaları, dışavurumcu bir yaklaşımla gerçekleştirdiği oyma baskılarla tanınır. Siyah-beyazın ara tonlarıyla oluşturduğu eserleri, duygusal bir derinlik ve lirik bir ifade taşır. Berger, İstanbul’un günlük yaşamını ve çeşitli köşelerini gerçekçi ya da fantastik bir yaklaşımla resmetmiş, bu eserlerinde özgün bir lirizm yaratmıştır.
Aliye Berger’in Kişisel Hayatı: Karl Berger ile Evliliği
Aliye Berger, 1947 yılında kendisine müzik dersleri veren Macar keman virtüözü Karl Berger ile evlendi. Ancak bu evlilik sadece altı ay sürdü çünkü Karl Berger bir kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi. Eşinin ölümü, Aliye Berger’in sanatına olan bağlılığını daha da artırdı. Yaşadığı büyük acıyı sanata dönüştüren Berger, bu süreçte yoğun bir şekilde gravür çalışmalarına yöneldi. Kısa süren evliliği ve eşinin kaybı, onun sanatındaki duygusal yoğunluğu etkileyen önemli bir unsur olmuştur.
Aliye Berger’in Eserleri ve Sanatının Özellikleri
Aliye Berger, gravür sanatına farklı bir boyut kazandıran sanatçılardan biri olarak öne çıkar. Zımpara kağıdı, tülbent ve kasap kağıdı gibi farklı malzemeler kullanarak ürettiği eserler, onun yaratıcılığını ve yenilikçiliğini ortaya koyar. Çalışmalarında genellikle günlük yaşamdan kesitlere, İstanbul’un sokaklarına ve insan figürlerine yer vermiştir. Fantastik unsurlarla gerçekliği harmanlayan eserleri, sanat çevrelerinde büyük bir beğeni toplamıştır.
Berger’in eserleri, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, Viyana Albertina Müzesi ve özel koleksiyonlarda sergilenmektedir. Sanatçının en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilen "Güneşin Doğuşu", onun yaratıcılığını ve duygusal derinliğini yansıtan bir başyapıttır.
Aliye Berger’in Ödülleri ve Sergileri
1954 yılında katıldığı Tahran Bienali’nde ikincilik ödülü kazanarak uluslararası başarılar elde eden Berger, İstanbul, Ankara, Paris, Londra ve Viyana gibi önemli şehirlerde kişisel sergiler düzenlemiştir. Gravür sanatını yaygınlaştırmak amacıyla, kendi ürettiği tekniklerle yılbaşı kartları ve afişler tasarlayarak bu sanatı halka tanıtmayı amaçlamıştır.
Son Sergisi ve Ölümü
Aliye Berger, 1972 yılında İstanbul Taksim Galerisi’nde son sergisini açmıştır. Daha sonra bu sergiyi Ankara’ya taşımıştır. Ancak 1974 yılında, doğup büyüdüğü ve çok sevdiği Büyükada’da hayata veda etmiştir. Sanatçının vefatından sonra 1975 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde kapsamlı bir retrospektif sergi düzenlenmiştir.
Aliye Berger, yaşamını şu sözlerle özetler: “Aşkla yaşadım. Ölümler bile öldüremedi bendeki aşkı. Coşkuyla, aşkla ve sevgiyle yarattım ne yarattımsa. Yapıtlarıma çocuklarım diyemem. Yaptıklarım yaşadıklarımın ta kendisi oldu...”
