Bugün 6 Ekim. İstanbul’un işgalden kurtuluşunun 97. yılı. İşte 4 yıl 10 ay 23 gün süren işgal dönemi ve İstanbul’un kurtuluş sürecinde geçen günler… Tarih 13 Kasım 1918… İngiliz, Fransız, İtalyan, Yunan gemileri Boğaz’a girdi. 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması’na dayanarak Haydarpaşa önlerine demirleyip İstanbul’a çıktılar.
İSTANBUL’UN KURTULUŞU SÜRECİ
Fiilen gerçekleşmiş olan işgal, 16 Mart 1920 tarihinde resmi işgale dönüştü. Türk Ordusu’nun İzmir’e girmesinden sonra Fahrettin Paşa komutasındaki 5. Süvari Kolordusu İtilaf Devletleri kontrolündeki tarafsız bölgeye doğru ilerlemeye başladı. Bunun üzerine Müttefik kuvvetlerde bulunan Fransız ve İtalyan birlikleri geri çekildi. İngiliz birlikleri General Harrington’un emriyle savunma pozisyonu aldı.
ATEŞ EMRİ VERİLDİ
İngiltere, Ankara Hükümeti ile anlaşma yolları aramaya başladı. Ankara Hükümeti İstanbul ve Çanakkale boğazlarının denetimini istedi. İngiltere başbakanı Lloyd George bu istekleri reddetti. Fakat Harrington ateş açılmaması emrini verdi. Türk birlikleri, İngiliz direnişi ile karşılaşmadan tarafsız bölgeye girerek Çanakkale Boğazı’na doğru ilerlemeye başladı. Mustafa Kemal General Harrington’a mesaj göndererek İstanbul’u boşaltmaya hazır olmalarını emretti. Ancak işgalciler Atamızın sözlerine inanmadı ve şehri terk etmedi.
ANLAŞMAYA UYMADILAR
Bunun üzerine Atatürk “Geldikleri gibi giderler” dedi. Ve öyle de oldu. Diğer taraftan da İzmir’in Kurtuluşu’ndan sonra Damat Ferit Paşa 21 Eylül 1922’de ülkeden kaçtı. Mudanya Mütarekesi gereği Trakya topraklarının teslimi yapılırken Türkiye’yi temsil edecek kişi olarak Mustafa Kemal Paşa’nın isteği ile Refet Paşa; İstanbul komutanı olarak da Millî Müdafaa Umumi Katibi Selahattin Adil Paşa görevlendirildi.
Refet Paşa, 19 Ekim tarihinde 100 kişilik bir kuvvetle Gülnihal vapuru ile Mudanya’dan ayrılıp İstanbul’a geldi. Ardından “İstanbul Komutanı” sıfatıyla Selahattin Adil Paşa, 81. Alay ile İstanbul’a geldi. Refet Paşa ve Selahattin Adil Paşa’nın İstanbul’a gelmesine rağmen işgal sonlanmadı. Mütarekeye göre işgal kuvvetleri barış antlaşmasından hemen sonra İstanbul’u boşaltacaktı.
24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşması’ndan sonra, 23 Ağustos 1923’ten itibaren İtilaf Kuvvetleri İstanbul’dan ayrılmaya başladı. Son İtilaf birliği ise 4 Ekim 1923 günü Dolmabahçe Sarayı önünde düzenlenen bir törenle Türk Bayrağı’nı selamlayarak şehri terk etti. 6 Ekim 1923’te ise Şükrü Naili Paşa İstanbul’a girdi ve işgal resmen sonlandı.
167 GEMİ TEK TEK İSTANBUL'DAN KAÇTI
İşgalci devletler İstanbul’u işgal etmek için 15 Kasım 1920’da donanmadaki gemilerin sayısı 167’ye yükseltti. 3 bin 500 kişilik kuvvetlerini şehre yerleştirdiler… Ancak Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları işgale direndi. Sonunda yenildiler. Ve tek tek gemileriyle birlikle şehri terk ettiler.
İSTANBUL DÜŞMAN İŞGALİNDEN KURTULDU
24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşması'ndan sonra, 23 Ağustos 1923'ten itibaren İtilaf kuvvetleri İstanbul'dan ayrılmaya başladı. Son İtilaf birliği ise 4 Ekim 1923 günü Dolmabahçe Sarayı önünde düzenlenen bir törenle Türk bayrağını selamlayarak şehri terk etti.
6 Ekim 1923'te ise Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu İstanbul'a girdi ve işgal resmen sonlandı. İşgal 4 yıl 10 ay 23 gün sürdü. Her yılın 6 Ekim'i böylece İstanbul'un kurtuluş günü olarak belirlendi ve kutlanmaya başlandı.
