Uyuz hastalığı, Sarcoptes scabiei adlı bir akar türünün neden olduğu bir deri enfeksiyonudur. Bu akarlar deriye yumurtalarını bırakır ve deride alerjik reaksiyonlara, kaşıntıya ve döküntülere neden olur. Uyuz hastalığı genellikle ciltten cilde temas yoluyla veya kişisel eşyaların paylaşılmasıyla bulaşır. Evcil hayvanlardan insana bulaşma riski düşüktür. Hastalık tedavi edilmezse semptomlar artabilir ve rahatsızlık verebilir.
Uyuz nedir?
Uyuz, ciltte kaşıntıya neden olan, bulaşıcı bir deri hastalığıdır. Uyuz, Sarcoptes scabiei adı verilen bir parazitin neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu parazit cildin üst tabakasında tüneller açar ve burada çoğalarak kaşıntıya ve döküntülere neden olur. Uyuz, genellikle parmak araları, bilekler, dirsekler, kalçalar ve omuzlar gibi cildin ince derili bölgelerinde başlar ve yayılabilir. Uyuz, doğrudan deri teması veya enfekte bir kişinin giysileri, yatakları veya havluları gibi dolaylı temas yoluyla bulaşabilir. Uyuz genellikle kaşıntı, kızarıklık, kabarcıklar ve döküntülerle karakterizedir. Bu enfeksiyon ciltte tahrişe, enfeksiyonlara ve ciddi kaşıntıya neden olabilir.
Uyuz belirtileri nelerdir?
Uyuz belirtileri genellikle enfeksiyondan 4-6 hafta sonra ortaya çıkar. Uyuzun belirtileri genellikle kaşıntı ve cilt döküntüleri şeklinde görülür.
İşte uyuz belirtilerinin bir listesi:
1.Şiddetli kaşıntı: Uyuz, genellikle ciltte yoğun ve rahatsız edici kaşıntıya neden olur. Kaşıntı genellikle geceleri daha da kötüleşebilir.
2.Döküntüler: Ciltte kırmızı, kabarcıklı veya kabuklanmış döküntüler oluşabilir. Bu döküntüler genellikle parazitlerin yol açtığı tünellerin etrafında yoğunlaşabilir.
3.Kabarcıklar: Uyuzun neden olduğu döküntüler bazen kabarcıklar halinde ortaya çıkabilir. Bu kabarcıklar genellikle kaşıntılı olabilir.
4.Cilt lezyonları: Ciltte, özellikle parmak araları, bilekler, dirsekler, kalçalar ve omuzlar gibi cildin ince derili bölgelerinde lezyonlar veya çizgiler oluşabilir.
5.Deri ülserleri: Uyuzun şiddetli vakalarında deri ülserleri veya yaralar oluşabilir.
Uyuz neden olur?
Uyuz, Sarcoptes scabiei var. hominis adı verilen mikroskobik akarların neden olduğu bir hastalıktır. Bu akarlar, yaklaşık 0,3 mm uzunluğunda ve çıplak gözle görülmeleri zordur. Akar, cildin üst tabakasına yerleşerek tünel oluşturur ve yumurtalarını bırakır. Bu durum, kaşıntıya, döküntüye ve kızarıklığa neden olur.
Uyuz nasıl bulaşır?
Uyuz genellikle doğrudan deri teması yoluyla bulaşır. Enfekte bir kişiyle yakın temas, özellikle ciltten cilde temas, uyuzun bulaşma şeklidir. Bu temas sırasında enfekte kişinin parazitleri içeren derisiyle temas edilmesi, uyuz bulaşmasına neden olabilir. Bu tür temas genellikle cinsel temas, aile içi temas veya yakın teması gerektiren diğer aktivitelerle gerçekleşebilir. Bunun yanı sıra, uyuz, enfekte bir kişinin giysileri, yatakları, havluları veya benzeri eşyaları gibi dolaylı temas yoluyla da bulaşabilir. Bu nedenle, enfekte kişinin kişisel eşyalarını veya yatağını paylaşmak, uyuzun bulaşmasına neden olabilecek riskli davranışlardır.
Uyuzun bulaşma riski, kalabalık ve hijyenik olmayan yaşam koşullarında daha yüksek olabilir. Toplu yaşam alanları, hapishaneler, bakım evleri veya askeri tesisler gibi kalabalık yerlerde uyuz bulaşma riski artabilir. Bu nedenle, kişisel hijyenin korunması, enfekte kişilerle temasın engellenmesi ve hijyenik yaşam koşullarının sürdürülmesi, uyuzun bulaşmasını engellemede önemli adımlardır.
Uyuz türleri nelerdir?
Uyuzun farklı türleri bulunmaktadır. En sık görülen tür olan sıradan uyuz, cildin üst tabakasında tüneller açarak kaşıntı ve döküntülere neden olur. Norveç uyuzu, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ağır semptomlara yol açabilir ve kalınlaşmış deri tabakaları ve yoğun parazit enfeksiyonları ile karakterizedir. Kronik uyuz ise, uzun süreli veya tekrarlayan uyuz enfeksiyonlarını ifade eder ve uyuz tedavisine yanıt vermeyen veya tekrarlayan semptomlar gösteren kişilerde görülebilir. Her bir uyuz türü, farklı tedavi yöntemleri gerektirebilir ve uyuz tedavisi, enfeksiyonun türüne ve şiddetine göre uyarlanabilir.
Kabuklu uyuz nedir?
Kabuklu uyuz, Norveç uyuzu olarak da bilinir. Bu, geleneksel uyuzun aksine, bağışıklık sistemi zayıf olan veya sinir sistemi hasarı olan kişilerde ortaya çıkan daha ağır bir uyuz türüdür. Kabuklu uyuz, Sarcoptes scabiei adı verilen parazitlerin yoğun enfeksiyonlarına neden olur. Bu enfeksiyon, kalınlaşmış deri tabakaları, yoğun pullanma ve kabuklanma ile karakterizedir. Ayrıca, Norveç uyuzu, geleneksel uyuzdan farklı olarak, tipik semptomlar dışında ciltte kalın kabuklar ve yaralar gibi belirtiler de gösterebilir.
Uyuz tanısı nasıl konulur?
Uyuz tanısı genellikle hastanın şikayetleri ve fiziksel muayene bulgularıyla konulur. Uyuz hastalığının belirtileri arasında kaşıntı, kızarıklık, kabarcıklar, kabuklanma ve deride izler bulunabilir Uyuz tanısı koymak için dermatologlar ve aile hekimleri dermoskopi cihazıyla lezyonlara yakından bakarak teşhis yapabilirler Bazı durumlarda doktor, doku örneği alarak laboratuvar testi yapılmasını da isteyebilir Uyuz hastalığı tanısı konulduğunda, hastanın belirtileri olmasa bile aile bireylerinin de kontrol edilmesi önemlidir, çünkü aynı evde yaşayan kişilere uyuz hastalığının bulaşma riski yüksektir.
Uyuz tedavisi nasıl yapılır?
Uyuz tedavisi genellikle ilaçlar ve cilt bakımı yöntemlerinin kombinasyonunu içerir. İşte uyuzun tedavisinde kullanılan yaygın yöntemler:
- Topikal ilaçlar: Deriye uygulanan parazit öldürücü kremler veya losyonlar kullanılır. İlaçlar genellikle vücudun tüm yüzeyine uygulanır ve belirli bir süre boyunca cilde emilmesine izin verilir.
- Oral ilaçlar: Daha şiddetli vakalarda veya komplikasyonlar durumunda, doktorlar oral yoldan alınan parazit öldürücü ilaçlar da reçete edebilir.
- Tekstil ve yatak tedavisi: Uyuz tedavisinde, enfekte kişinin giysileri, yatakları, çarşafları ve havluları gibi tekstil ürünleri de özel bir şekilde temizlenmeli veya dezenfekte edilmelidir.
- Temasın engellenmesi: Enfekte kişilerle teması önlemek, uyuzun yayılmasını engellemeye yardımcı olabilir. Bu nedenle, enfekte olan tüm kişilerin ve temas eden herkesin tedavi edilmesi önemlidir.
- Kişisel hijyenin korunması: Kişisel hijyenin önemi, uyuzun tedavisinde ve önlenmesinde büyüktür. Düzenli olarak temizlenen cilt ve giysiler, uyuzun yayılmasını engellemeye yardımcı olabilir.
Uyuzdan nasıl korunulur?
Uyuz, enfekte bir kişinin cildine doğrudan temas yoluyla bulaşır. Enfeksiyon, enfekte kişinin kıyafetleri, yatak çarşafları veya havluları ile paylaşılarak da bulaşabilir.
Uyuzdan korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:
- Yakın temastan kaçının. Bu, enfekte bir kişiyle el ele tutuşmak, sarılmak, aynı yatakta yatmak veya aynı kıyafetleri, yatak çarşaflarını veya havluları kullanmak anlamına gelir.
- Kıyafetleri, yatak çarşafları veya havlularını kullanmayın. Bu eşyaları en az 5 gün boyunca yıkamayın veya 30 °C'nin üzerinde çamaşır makinesinde yıkayın.
- Bir kişiyle aynı odada uyuyorsanız, yatak çarşaflarını ve havluları her gün değiştirin.
- Kendinizi ve ailenizi düzenli olarak kontrol edin. Uyuz belirtileri varsa, hemen bir doktora görünün.
Uyuzdan korunmak için alınabilecek diğer önlemler şunlardır:
- Toplu taşıma araçlarında, hastanelerde veya diğer kalabalık alanlarda ellerinizi sık sık yıkayın.
- Kişisel eşyalarınızı başkalarıyla paylaşmayın.
- Düzenli olarak yatak çarşaflarınızı ve havlularınızı yıkayın.
