TBMM Genel Kurulu'nda AK Parti grubunun Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun (6306) ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, kabul edilerek yasallaştı. Kentsel dönüşümü değil sermaye için yeni rant alanları oluşturmayı amaçladığı iddiasıyla tartışma konusu olan yasayla birlikte her yer "rezerv yapı alanı" ilan edilebilecek. Dönüşüm kapsamında borcunu ödeyemeyenler ise mülkiyet hakkını kaybedecek. Bununla birlikte araziler uygulama projesi olmasa da ihale edilecek. Yasayla, bir yerin rezerv alanı olabilmesi için ‘üzerinde yapı olmaması ve meskun mahal dışında yer alması’ şartı da kalktı. Şehir merkezlerinde üzerinde yapı bulunan alanlar, özel mülkiyetler, parklar ve askeri alanlar da ‘rezerv alan’ ilan edilebilecek.
Kaderine terk edildi
TBMM Genel Kurulu’nda konuşan CHP’li Ali Gökçek, İstanbul’daki deprem riskine dikkat çekti. İstanbul’da 2009 yılından itibaren 10 bin stadyum büyüklüğündeki alanın askeri arazi olmaktan çıkartılarak ranta açıldığını belirten Gökçek, “İstanbul’da 207 bin riskli bina olduğu biliniyor. Ve bu binaların yüzde 30’nun yapım yılı 2000 ve sonrası. Yani 99 depremi sonrası yapılmış olmalarına karşın bizi bekleyen büyük İstanbul depreminde bu binaların ayakta kalma ihtimali yok. Bu yıkımdan etkilenecek aile sayısı ise 1,3 milyon olarak ifade ediliyor yani toplamda 3 milyondan fazla nüfus kaderine terk edilmiş. 21 yıldır iktidardasınız ülkeyi deprem gerçeğine hazırlamak yerine hala vaat veriyorsunuz” dedi.
Kira yardımı yetersiz
Konuşmasında İstanbul’daki kira fiyatlarına da değinen Gökçek, “Diyorsunuz ki, evinizden çıkın, size kira yardımı yapalım, yapım için yardım verelim. Peki ne kadar kira yardımı yapıldığını biliyor musunuz? Ekim ayı itibariyle yalnızca 3.500 TL kira yardımı yapılıyor. Maltepe’de ortalama kiralar 15 bine dayanmış. Esenyurt’ta 11 bin liradan aşağıya kiralık ev yok. İstanbul’un diğer ilçelerinde de benzer bir tablo var. Hal böyle iken, örneğin 7.500 TL emekli aylığı alan bir vatandaş, bu kira yardımı ile İstanbul’da nasıl barınacak? Ne yiyecek ne içecek? Ülkenin ekonomik gerçeklerinden bu derece kopuk bir kira yardımını sizin aklınız, vicdanınız kabul ediyor mu? “2022 yılında dönemin Bakanı Murat Kurum ‘Kira ve konut fiyatlarında gerileme olacak. Yaptığımız projelerle buna imkân sağlayacağız’ diyerek kira artışlarını suni bir artış olarak değerlendirmişti. Aradan geçen 1 yılı aşkın sürede, bırakın kira ve konut fiyatlarının gerilemesini, kiralar, konut fiyatları aldı başını gitti. Son 3 yılda İstanbul’da yaşanan kira artışını söyleyeyim. Yüzde 701. Türkiye genelinde ise yüzde 753” eleştirisinde bulundu.
Sırf rant için yapıldı
CHP Balıkesir Milletvekili Ensar Aytekin ise Meclis'teki konuşmasında teklife tepki göstererek, “Teklifin görüşme aşamasında; afet sosyologları, kent sosyologları, sosyal çalışmacılar gibi kritik alanlardaki bilim insanlarının görüşünün alınması gerekirdi. Ancak, AKP’nin hep yaptığı gibi ben yaptım oldu diye bakılan bir yaklaşım bu teklife de egemendir. Toplanma alanlarını imara açtınız, şimdi sınırsız yetkiyle istediğiniz her alanı rezerv alanı ilan ediyorsunuz. Bu teklifte rezerv alanlar ile ilgili çok ciddi sorunlar vardır. Mevcut uygulamada bir yerin rezerv alanı olabilmesi için üzerinde yapı olmaması ve meskun mahal dışında yer alması gerekiyorken, yeni düzenlemeyle rezerv yapı alanı tanımındaki ‘yeni yerleşim alanı olarak’ ifadesi yasadan çıkarılarak, meskun mahal şartı kaldırılmaktadır. Bu şu demek, bir gün bir helikopter bir şehrin üzerinde uçar, kupon arazileri gözüne kestirir, helikopterdeyken bir telefonla ilgili bakana ulaşılır, ve o bakana şu denir: burayı rezerv alanı yapın, benden habersiz de kimseye satmayın. Bu durum sadece İstanbul için risk oluşturmuyor. Seçim bölgem Balıkesir 1.derece deprem kuşağında. Geçtiğimiz dönem de çokça ifade ettim. Bu şehir Marmara depreminden bağımsız 7’lik deprem bekliyor. Ve bu kentin büyük kısmı zemin sıvılaşması yaşayan yerlerde. Bakan bey, 2 Temmuz’da bir açıklama yaptı ve kırmızı çizgileri ifade etti. O çizgilerden birisi zemin sıvılaşması olan yerlerde yapılaşma yapılmayacak, diğer kırmızı çizgi de dere yataklarına yapılaşma olmayacak. Bakın Edremit ilçesinde, bir Dalyan Sulak Alanı var. Burayı sözde cazibe merkezi haline getirmek için, sulak alan niteliğine rağmen yaşam alanı projesi hazırlandı, konutlar tasarlandı, planlar değişti. Sırf rant için yapıldı” dedi.
Yazık İstanbulumuza!
CHP Mersin Milletvekili Gülcan Kış da yasaya ilişkin "Adı Afet Yasası ama içinde afet tanımı bile yok. Anayasa'ya aykırılıklarla dolu düzenlemeler. Mülkiyet hakkının ihlali. Muhalefetin, meslek odalarının, görüşleri yok sayılıyor Sadece rant amaçlı bir yasa” yorumunu yaptı. Gelecek Partisi Grup Başkanvekili İsa Mesih Şahin de teklife ret oyu verdiğine dair görseli sosyal medya hesabından paylaştı. Şahin, “Yazık İstanbulumuza. İstanbul’da Marmara Denizi açıklarında deprem yaşandığı anda; TBMM’de kalıcı bir çözüm olmayacak kentsel dönüşüm yasası kabul ediliyor. İstanbul’a özel yasa hazırlamadan, bütüncül bir planlama yapmadan bu şehri depreme hazır hale getiremeyiz” dedi.
194 MUHALİF VEKİL OYLAMAYA KATILMADI!
Kentsel dönüşüm yasa teklifi elektronik oylama şeklinde yapıldı. 600 vekilli TBMM'de teklife dair 320 oy kullanıldı. Teklif, 238, “Evet” oyuna karşılık 82 “Ret” oyu ile Genel Kurul’dan geçti. TBM çatısı altında bulunan 276 muhalefet milletvekilinden sadece 82'sinin oylamaya katılması dikkat çekti. İktidar kanadından da 90'a yakın vekil oylamaya katılmadı. Kabul edilen kanuna göre, 6 Şubat 2023'te meydana gelen Maraş merkezli depremler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, bu depremlerin ve akabinde meydana gelen depremlerin etkisiyle oluşan hasarlarla bağlantılı olması kaydıyla, hak sahipliğine ilişkin işlemler hariç olmak üzere hasar tespit raporlarına dayalı olarak tesis edilen idari işlemlere karşı açılan iptal davalarında yeni usuller getiriliyor. Düzenlemeyle yargı süreçlerinin hızlandırılması amaçlanıyor. Buna göre, 10 gün içinde ilk inceleme yapılacak ve dava dilekçesi ile ekleri tebliğe çıkarılacak. Savunma verme süresi dava dilekçesinin tebliğinden itibaren 15 gün olacak; bu süre bir defaya mahsus olmak üzere en fazla 10 gün uzatılabilecek. Savunmanın verilmesi veya savunma verme süresinin geçmesiyle dosya tekemmül etmiş sayılacak. Yürütmenin durdurulması talebine ilişkin olarak verilen kararlara itiraz edilemeyecek. Riskli yapıların yıktırılması için maliklere tek seferde 90 günden fazla olmamak üzere süre verilecek. Kanun kapsamındaki yapıların tahliyesinin engellenmesi durumunda; mülki idare amiri tarafından verilecek yazılı izne istinaden "yeterli kolluk kuvveti marifetiyle" tahliye yapılacak.
