Kayyum kavramı, özellikle son yıllarda Türkiye gündeminde sıkça yer alan bir terim haline geldi. Kayyum atamaları, belediyelerden şirketlere kadar birçok kurum ve kuruluş için geçerli bir tedbir olarak kullanılıyor. Peki, kayyum tam olarak ne anlama gelir? Kayyum ataması nasıl yapılır ve kimler bu görevi üstlenir? İşte kayyum kavramına dair merak edilen tüm detaylar…
Kayyum Nedir?
Kayyum, hukuki olarak "belli bir malın yönetilmesi ya da belirli bir işin yapılması amacıyla görevlendirilen kişi" anlamına gelmektedir. Bu görevlendirme, mahkeme kararı ile yapılır ve kayyum, atanmış olduğu kurum veya şirketin belirli işlerini geçici olarak yönetir. Kayyum ataması genellikle usulsüzlük, yolsuzluk ya da kamu düzenini tehdit eden faaliyetlerin ortaya çıkması durumunda devreye girer.
Kayyum, vesayet hukuku içerisinde değerlendirilen bir vesayet organıdır. Ancak, vasi ile arasında önemli bir fark vardır. Vasi, vesayet altındaki kimsenin tüm mal varlığını ve şahsi işlerini yönetmekle sorumlu olurken, kayyum yalnızca belirli işleri veya mal varlığını yönetmek amacıyla görevlendirilir.
Kayyum Ataması Nedir?
Kayyum ataması, bir kurum, kuruluş ya da şirketin yönetiminde yolsuzluk, usulsüzlük veya kamu güvenliğini tehdit eden bir durum ortaya çıkması halinde devlet tarafından yapılan bir müdahale şeklidir. Kayyum, mahkeme kararı ile atanır ve görevi süresince kurumun yönetiminden sorumlu olur. Kayyum atama süreci, genellikle aşağıdaki durumlar nedeniyle gerçekleşir:
- Usulsüzlük Tespiti: Şirket ya da kurumun mali ya da idari işlemlerinde usulsüzlük yapılmış olması.
- Kamu Düzenini Tehdit: Kurum veya derneğin faaliyetlerinin kamu düzenini bozması veya güvenliği tehdit etmesi.
- Yönetim Zafiyeti: Şirket veya kurumun yönetimsel yeteneklerinin yetersiz kalması, yolsuzluk veya diğer idari nedenlerle görevini yerine getirememesi.
Kayyum ataması, geçici bir tedbir olarak yapılır ve kayyum, atanmış olduğu kurumun sorunlarını çözmeye yönelik faaliyetlerde bulunur.
Kayyum Atamasını Kim Yapar?
Kayyum atamasını yapma yetkisi, mahkemelere aittir. İlgili mahkeme, ortaya çıkan durumun ciddiyetine göre kayyum ataması yapar. Mahkeme kararı olmadan kayyum ataması yapılmaz. Ancak bazı durumlarda, kamu güvenliği veya kamu düzeninin tehlikede olduğu hallerde, İçişleri Bakanlığı da kayyum ataması yapılması için gerekli süreci başlatabilir.
Kayyum atama kararı verildikten sonra, kayyumun atanacağı kişi veya kişiler belirlenir. Bu kişiler, kayyum olarak atandıkları süre boyunca mahkeme tarafından belirlenen görev ve yetkiler çerçevesinde kurum veya şirketin yönetimini devralır.
Devlette Kayyum Ne Demek?
Devlette kayyum, genellikle belediyeler gibi kamu kurumlarına atanan ve geçici olarak yönetimi üstlenen kişiyi ifade eder. Özellikle son yıllarda Türkiye’de bazı belediyelere kayyum atamaları yapılmıştır. Bu atamalar, belediyenin terör örgütleriyle bağlantısı olduğu ya da kamu güvenliğini tehlikeye atacak faaliyetlerde bulunduğu iddiaları üzerine gerçekleşmiştir.
Kayyum, belediyenin tüm işleyişini devralarak, belediye başkanının yerine geçici bir süreyle yönetimi üstlenir. Bu süreçte belediyenin halk hizmetlerinin aksamadan devam etmesi ve yasal çerçeve içinde yönetilmesi sağlanır.
Kayyum Heyeti Nedir?
Kayyum heyeti, birden fazla kayyumun aynı anda görevlendirilmesi durumunda oluşan yönetim organıdır. Özellikle büyük çaplı kurumlarda ya da büyük belediyelerde, yönetim zafiyeti yaşandığında bir kayyum heyeti atanabilir. Kayyum heyeti, birden fazla kişinin görev paylaşımı yaparak, kurumun ya da belediyenin tüm yönetim fonksiyonlarını üstlenir.
Bu heyet, sorunların tespiti, çözüm önerilerinin geliştirilmesi ve belirlenen hedeflerin gerçekleştirilmesi yönünde çalışmalarda bulunur. Kayyum heyeti üyeleri de yine mahkeme tarafından atanır ve görev süresi boyunca mahkemeye rapor sunarlar.
Kayyum Davası Nedir?
Kayyum davası, bir kurumun ya da kişinin yönetimine el konulması için açılan hukuki bir süreçtir. Bu dava, bir şirket ya da kurumun usulsüzlük, yolsuzluk veya kamu güvenliğini tehdit eden faaliyetler yürüttüğü tespit edildiğinde açılır. Devlet mahkemeleri, kayyum davası sonucunda yönetimi devralacak kayyumları belirler ve görevlendirir.
Kayyum davası sonucunda, ilgili mahkeme kayyum atanmasına karar verirse, atanacak kayyum ya da kayyum heyeti belirlenir. Bu süreçte, kayyumun görev süresi, yetkileri ve sorumlulukları da mahkeme kararıyla belirlenir.
Kayyumun Görev ve Yetkileri Nelerdir?
Kayyumun görev ve yetkileri, atanma sebebine ve mahkeme kararına göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak kayyumun görevleri şunlardır:
- Yönetim Kontrolü: Kayyum, atanmış olduğu kurum veya şirketin yönetim kontrolünü devralır.
- Finansal Düzenlemeler: Eğer atanma sebebi finansal usulsüzlük ise, kayyum gelir-gider dengesini sağlamak ve finansal süreçleri düzenlemekle görevlendirilir.
- Hukuki Sorunların Çözümü: Kurumda veya şirkette hukuki usulsüzlükler tespit edilmişse, kayyum bu sorunları çözmek için faaliyet gösterir.
- Kamu Güvenliğini Sağlama: Eğer kayyum atamasının sebebi kamu güvenliği ise, mahkeme kararlarını uygulayarak kamu güvenliğini tehdit eden unsurları bertaraf eder.
Kayyumun yetkileri geçici olup, sadece atanma sebebiyle sınırlıdır. Bu yetkiler, mahkeme tarafından belirlenir ve görev süresi dolana kadar geçerlidir.
Kayyum Atama Türleri Nelerdir?
Kayyum atamaları, farklı türlerde yapılabilir. İşte kayyum atama türleri:
Temsil Kayyumluğu: Vesayet makamı, bazı durumlarda ya da kanunda belirtilen hallerde, bir kişinin isteği üzerine veya re’sen kayyum atar. Temsil kayyumluğu, bir malın yönetilmesi ya da belirli bir işin yapılması amacıyla atanır.
Yönetim Kayyumluğu: Yönetim kayyumluğunda amaç, kimsenin yönetiminde olmayan malların korunması ve güvence altına alınmasıdır. Örneğin, bir kişinin uzun süredir bulunamaması durumunda, mal varlığını yönetmek için yönetim kayyumu atanabilir.
İstek Üzerine Kayyumluk: Bu kayyumluk türünde, kişinin isteği doğrultusunda kayyum atanır. Özellikle ergin kişiler, belirli durumlarda kendi istekleri üzerine kayyum atanmasını talep edebilir.
Kayyum Atandıktan Sonra Ne Olur?
Kayyum ataması yapıldıktan sonra, kayyum ya da kayyum heyeti atanmış olduğu kurumun yönetimini devralır. Kurumun faaliyetlerini inceleyen kayyum, mahkeme tarafından belirlenen yetkiler doğrultusunda görev yapar. Kayyum ataması geçici bir önlemdir ve kurumun işleyişini belirli bir süre denetlemek amacı taşır.
Kayyumun atanma süreci sona erdiğinde veya sorunlar giderildiğinde, kurum ya da şirket tekrar eski yönetimine devredilebilir. Mahkeme, kayyumun görev süresi boyunca düzenli olarak faaliyet raporları alır ve gerektiğinde kayyum atamasını sonlandırır.
Sıkça Sorulan Sorular
Kayyum nedir?
- Kayyum, hukuki anlamda belirli bir malın yönetilmesi ya da bir işin yapılması için mahkeme kararı ile atanmış kişi veya kişilerdir.
Kayyum atamasını kim yapar?
- Kayyum atamasını mahkemeler yapar. Ancak belirli durumlarda İçişleri Bakanlığı gibi kamu kurumları da kayyum atanması için süreci başlatabilir.
Kayyum davaları nasıl açılır?
- Kayyum davaları, bir kurum veya kişinin usulsüzlük ya da kamu güvenliğini tehdit eden faaliyetlerde bulunması halinde açılır. Mahkeme, kayyum atanıp atanmayacağına karar verir.
Kayyumun görevleri nelerdir?
- Kayyum, atanma sebebine göre finansal düzenlemeler yapabilir, hukuki sorunları çözebilir ya da kamu güvenliğini sağlamak için çalışabilir.
Kayyum ataması ne kadar sürer?
- Kayyum ataması geçici bir tedbirdir. Mahkeme, atanma süresini ve görev süresini belirler; sorunlar çözüldüğünde kayyum atanması sona erer.
