Hafız Esad, Suriye tarihinin en tartışmalı ve etkili liderlerinden biri olarak 1971 yılından ölümüne kadar Suriye'yi yönetmiş bir askeri ve devlet adamıdır. Suriye'deki siyasi yapıyı değiştiren, bölgesel güç dengelerini şekillendiren ve ülkesinin dış politikasını derinden etkileyen Esad, hala hem Suriye’de hem de dünya çapında geniş bir etki alanına sahiptir. Peki, Hafız Esad kimdir, Alevi mi, Hafız Esad kime darbe yaptı, nerelidir, ne zaman öldü? İşte Hafız Esad'ın hayatı, siyasi kariyeri ve mirası hakkında merak edilen tüm detaylar…
Hafız Esad kimdir ve nerelidir?
Hafız Esad, 6 Ekim 1930 tarihinde Suriye’nin Lazkiye iline bağlı Kardaha kasabasında dünyaya gelmiştir. Esad, Alevi (Nusayri) bir aileden gelmektedir ve bu, Suriye’nin çoğunlukla Sünni olan nüfusundan önemli bir farktır. Esad'ın ailesi, bölgedeki etnik ve mezhebi çeşitliliğin bir parçasıydı ve Esad'ın Alevi kimliği, Suriye'deki siyasi kariyerinde ve halk arasındaki algısında önemli bir rol oynamıştır.
Hafız Esad, genç yaşta askeri kariyere adım atmış ve Humus Askeri Akademisi’nden 1955 yılında mezun olmuştur. Askeri alanda hızla yükselmiş ve 1958'de Sovyetler Birliği'ne giderek gece savaşı eğitimi almıştır. Esad, askeri kariyerinin büyük bir kısmını hava kuvvetlerinde geçirmiş, sonunda hava filosu komutanı olmuştur. Bu askeri eğitim, onun hem Suriye'nin iç politikasında hem de dış politikada güçlü bir figür olmasına zemin hazırlamıştır.
Hafız Esad Alevi mi?
Evet, Hafız Esad, Alevi (Nusayri) bir aileden gelmektedir. Alevi inancı, Suriye'deki Şii İslam mezhebinin bir dalıdır ve bu mezhep, Suriye nüfusunun küçük bir kısmını oluşturur. Esad’ın Alevi kimliği, özellikle Suriye’deki iç siyasetinde tartışmalara yol açmış, özellikle Esad yönetiminin sekülerleştirilmiş yapısında Alevi inançlarına yer veren politikaları etrafında çeşitli söylemler gelişmiştir.
Suriye’nin büyük çoğunluğunu oluşturan Sünni Müslümanlar ile Esad yönetimi arasındaki etnik ve mezhebi gerilimler, hükümetin politikaları ve toplumsal yapısı açısından önemli bir unsur olmuştur. Hafız Esad’ın Alevi kimliği, devlet yönetimindeki çoğunluğu koruma çabalarına ve siyasal yapıya etkilerde bulunmuştur.
Hafız Esad kime darbe yaptı?
Hafız Esad, 13 Kasım 1970 tarihinde, Baas Partisi içindeki iktidar mücadelesi sırasında Suriye’nin o dönemdeki fiili lideri Salah Cedid’e karşı kansız bir darbe gerçekleştirerek iktidarı ele geçirmiştir. Esad, Baas Partisi’nin askeri kanadında önemli bir figür olarak, partinin iç çatışmalarını ve iktidar mücadelesini fırsat bilerek iktidara gelmiştir.
Cedid’in, Esad’la yaptığı stratejik çatışmalar, Esad’ın liderlik için hazırlığını daha da güçlendirmiştir. Cedid’in iktidarını devirerek 1971 yılında Suriye Devlet Başkanı olmuştur. Esad, daha sonra Mart 1971’de yapılan halk oylamasında %99,2’lik bir oy oranıyla resmi olarak Suriye’nin Devlet Başkanı olarak göreve başlamıştır.
Hafız Esad’ın siyasi kariyeri ve yönetimi
Hafız Esad, 29 yıl süresince Suriye’nin devlet başkanı olarak ülkeyi yönetmiştir. Esad, Suriye'yi yönetirken Baas Partisi'nin ve askeri yapının hakimiyetini sağladı. Esad’ın hükümetin başına gelmesi, ülkenin dış politikasında büyük değişimlere yol açtı. Esad’ın yönetiminde Suriye, bölgedeki Arap ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmiş ve özellikle İsrail karşıtı sert tutumunu sürdürmüştür.
Suriye’nin iç politikası ise daha otoriter bir yapıya bürünmüş, dışarıdan gelen muhalefet sert bir şekilde bastırılmıştır. Esad, karşısına çıkan ilk büyük tehditleri Müslüman Kardeşler hareketiyle yaşadı ve bu grubu şiddetle bastırarak ülke içindeki her türlü muhalefeti susturmuştur. Özellikle 1982’deki Hama Olayları, Esad yönetiminin ne kadar sert bir tutum sergilediğini ve baskıcı bir yönetim oluşturduğunu gösteren önemli bir örnek olmuştur.
Hafız Esad’ın dış politikası ve Orta Doğu’da etkisi
Esad, iktidara geldiği ilk yıllardan itibaren İsrail karşıtı politikalar izleyerek Orta Doğu’daki diğer Arap ülkeleriyle stratejik ittifaklar kurmuştur. 1973 Arap-İsrail Savaşı’nda Mısır ile birlikte İsrail’e karşı savaşmış, ancak sonrasında Mısır ile olan ilişkilerdeki anlaşmazlıklar nedeniyle bazı görüş ayrılıkları yaşanmıştır.
Esad’ın Irak ile ilişkileri de zaman zaman gergin olmuş, ancak Esad yönetimi İran’la güçlü bağlar kurarak, bu ülkeyle olan stratejik iş birliğini pekiştirmiştir. Esad, 1980’lerin sonlarında ise SSCB ile olan ilişkilerini güçlendirerek Sovyet desteğini almak için birçok anlaşma imzalamıştır.
Aynı zamanda Filistin Kurtuluş Örgütü’ne de geniş destek vermiş ve Filistin davasını sahiplenmiştir. Ancak, bu desteğe rağmen, FKÖ ile anlaşmazlıklar yaşanmış ve Esad, bu örgüt içinde Suriye’ye bağlı yeni yapılar oluşturmayı hedeflemiştir.
Hafız Esad ne zaman öldü?
Hafız Esad, 10 Haziran 2000 tarihinde, 69 yaşında akciğer kanseri nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Ölümünden sonra, oğlu Beşşar Esad devlet başkanı olarak görevine başlamış ve babasının izlediği politikaları devam ettirmiştir. Esad’ın ölümünden sonra Suriye’nin geleceği, Beşşar’ın yönetimi altında devam etmiş ve birçok iç karışıklıkla karşı karşıya kalmıştır.
