Sokak hayvanları Türkiye'de hayatı en çok risk altında olan canlılar arasında. İstanbul'un en kalabalık ilçesi olan Esenyurt'ta da sokak hayvanlarının konusu önemli bir yer tutuyor. Biz de bu konuyu birinci ağızdan Esenyurt Belediyesi Veteriner İşleri Müdürü Halil Çalış'tan dinledik. Esenyurt'ta sokak hayvanlarına yönelik çalışmalardan ve ilçedeki hayvan barınaklarından söz eden Çalış, “Esenyurt’ta şuan sokakta beş binden fazla köpek var. Yüz yirmi sekiz noktada beslenme yapıyoruz. Günlük tükettiğimiz yedi yüz elli kiloya yakın. Beş yüz kiloya yakınını sokakta, iki yüz elli kilo mamayı ise barınakta tüketiyoruz” dedi.
Düzenli olarak çalışan kaç personeliniz var ve gönüllü olarak gelip yardımda bulunanlar var mı?
Gönüllü olarak çalışmak isteyen vatandaşlarımız oluyor. Biz burada köpeklerin bakımını üstlenmiş durumdayız. İş güvenliği sebebiyle, gönüllü vatandaşlarımızın gelip yardımda bulunmalarından ziyade barınağımızı ziyaret ederek can dostlarımızla sevgi iletişiminde bulunmalarını ve mümkün oldukça sokaktaki can dostlarımızın için bakım ve beslenmelerinde yardımda bulunmalarını istiyoruz.Çocuklarda ve gençlerde fazlasıyla barınağa ilgi var. Ağaç yaşken eğilir sözünü göz önüne alaraktan ailelerin rızasını alaraktan çocuklarımızla çalışmayı istiyoruz. Küçük yaşlarda onlara hayvan sevgisini kazandırmak istiyoruz. Barınağımız için çalışan personel sayımız 32 bir kadrodan oluşuyor. Kovidle mücadele ekibimizde ise 40’a yakın ekibimiz var.
Şu an barınakta toplamda kaç tane hayvan var ve bunların günlük bakımı, maması, suyu nasıl karşılanıyor?
Şuanda yüze yakın kedi, üç yüzden fazla da köpek var. Düzenli olarak her gün beslenmesi yapılıyor. Kaliteli mamalar alıyoruz. Başkanımız bizlere bu konuda büyük bir destek veriyor. Esenyurt’ta şuan sokakta beş binden fazla köpek var. Yüz yirmi sekiz noktada beslenme yapıyoruz. Günlük tükettiğimiz yedi yüz elli kiloya yakın. Beş yüz kiloya yakınını sokakta, iki yüz elli kilo mamayı ise barınakta tüketiyoruz. Dört hekimimiz, beş veteriner teknikerimiz var. Tedaviye ihtiyacı olan hayvanlarımız serumu, ilaç bakımı günlük yapılır. Temizlikleri, temizlik personellerimiz tarafından yapılır. Daha önce belediyede sadece kısırlaştırma operasyonu yapılırdı. Başkanımızın gelişiyle ciddi anlamda barınakta ameliyatlar yapılmaya başlandı. Sadece 2020 yılında 441 tane kısırlaştırma dışı operasyon burada yaptık. Çoğu trafik kazasında yaralananlardı. Onları yaşama geri kazandırdık.
Okul bahçelerinde kuş yuvası var
Esenyurt’taki sokak hayvanlarımız için ne tür çalışmalarınız var ve şuana kadar yapmış olduğunuz projelerden bahseder misiniz?
Sokaktaki bütün hayvanlarımızın aşılama konusu bizim sorumluluğumuzdadır. İç, dış parazit olsun veya kuduz aşısı olsun düzenli periyotlarla yapılıyor. 2020 yılında kuduz aşısı kampanyası yaptık. Bizzat mobil araçlarımızla sokaklara, hayvan popülasyonun çok olduğu bölgelere kuduz aşısını hayvanı barınağa getirmelerine gerek kalmadan gerçekleştirdik. Ambulans ekibimiz olumsuz olabilecek her duruma karşı zamanında olay yerine intikal edip müdahale ediyorlar. Bizi aşan bir müdahale olursa hayvanımızı fakülteye sevk ediyoruz. Ambulans ekibimiz ile en kısa zamanda yaralı ve ihtiyaç sahibi sokak hayvanlarına ulaşmaya çalışıyoruz .Trafik kazası ve benzeri acil durumlarda ortalama yarım saatte gidiyoruz .Diğer bize gelen ihbarlar için de yaklaşık iki saate müdahale ediyoruz. Başkanımız Kemal Deniz BOZKURT’un’Esenyurt tüm canlılar için mutlu bir şehir olacak ‘sözüne istinaden ilçemizde kanatlı hayvanlar için de bir çalışma yaptık. İlçemizde bütüokulların bahçesine kuş yuvaları astık. Şu anda da park ve bahçelere asmaya devam ediyoruz. Uçan kuşlarımıza sıcak bir yuva olsun. İBB ile koordineli çalışarak kuraklığı dikkate alaraktan birçok yerde durgun sular birikti. Bu sulardan oluşabilecek larvalar ve peşinden sivrisinekler olma ihtimaline karşı yılbaşından beri güçlü bir çalışma yürütüyoruz. Esenyurt’un bütün sokaklarında oluşabilecek fare ve böcek şikâyetlerini engellemek adına bütün logarları ilaçladık. Nisan ve Mayıs aylarında larva mücadelesi, Haziran ve Ekim ayları arasında da sivrisineklerle mücadele için gece ilaçlaması yapılacak.Vatandaşlarımızın bu konuda duyarlı olmasını istiyorum. Yaza hazırlık için çalışmalarımıza başlayacağız. Diğer bir çalışmamız geri dönüşümden köpek kulübeleri yaptık. Amacımız sadece yuva yapmak değil çöplerden topladığımız tahtaları geri dönüşüme kazandırmaktı. Montajlarını ise Esenyurtlu gençlerimizle birlikte yaptık. Başkanımız Kemal Deniz Bozkurt’un da katılımıyla,anasınıfı öğrencilerimizle boyama işini birlikte yapıp gençlerimizde ve çocuklarımızda farkındalık yarattık. Hazırlanan kulübeleri can dostlarımız için sokakta ihtiyaç olan kısımlara bıraktık. Son üç ayda yirmi beş tane kulübe yaptık. Yılsonuna kadar yüze tamamlamayı düşünüyoruz.
Barınakta yeteri kadar hayvan sahiplendirme oluyor mu? Sahiplendirme şartları nelerdir?
Sahiplenme sokak hayvanları sorununun çözümü için iki kriterden biridir. Sokak hayvanı sorununu kökten çözme derdindeyiz. Biz istiyoruz ki İstanbul’da önümüzdeki beş yıl içinde sokak hayvanı sorununu çözelim. Bu isteğimizi İBB’ye de sunuyoruz. Bunun önemli iki etkeni var. Biri kısırlaştırma, ikincisi de sahiplendirmedir. Esenyurt Belediyesi olarak pandemi dönemi dâhil kısırlaştırmayı bırakmadık. 2020 yılının kısırlaştırma sayısı 1440 köpek, 603 tane kedi kısırlaştırdık. Esenyurt’ta sahiplendirme istediğimiz noktada değiliz. Pandemiden dolayı bu sıkıntı iyice arttı. Çünkü evcil hayvanlardan insanlara corananın bulaşabileceğini söylentileri nedeniyle insanlar evindeki kedisini, köpeğini dışarı bıraktılar. Buda üzücü bir olaydı. Altını çizerek söylüyorum evcil hayvanlardan insanlara corona bulaşmıyor. Düzenli aşıları yapıldıktan sonra evcil hayvanlardan insanlara hiçbir hastalık bulaşmamaktadır. Esenyurt’ta gerek ekonomik sıkıntılar gerekse pandemiden dolayı sahiplendirme arzuladığımız seviyede olmadı. Sahiplendirme şartlarından biri Esenyurt’ta ikametgâh etmesi lazım. İlçe dışında hayvan vermiyoruz. Daha önce bizden hayvan alıp almamasına bakıyoruz. Neden sahiplenmek istediğini, nasıl ve nerede bakacağına istişare ederek vatandaştan o güveni almaya çalışıyoruz. Şiddet uygulama veya satma ihtimalini görürsek asla vermiyoruz.
Kısırlaştırma artırılmalıdır
Hayvan hakları yasası uygulanmalı mıdır?
5199 sayılı hayvanları koruma kanunuyla çalışmalarımızı yürütüyoruz. Bu yasanın gerçekten çok eksiği var. Kişi olarak düşüncemi sorarsanız kısırlaştırmayı çözmeden sokak hayvanı sorununu çözemeyiz. Bu yasanın kısırlaştırma konusunda eksikleri var bunun giderilmesi gerekir. Bu yasada yasaklı ırklar ömür boyu kafeslere mahkum ediliyor. Sadece bizde 130 tane çenesi güçlü hayvan(pitbull) var. Barınakta ortalama yaşama ömürleri on yıldır. On yıl boyunca kafese tıkma vicdanen doğru değildir. Yapılacak yeni yasada onlar için bir düzenleme yapılmasını düşünüyorum. Politika olarak şunu çok önemsiyoruz. Hayvanı yaşatmaktan yanayız ve hayvanların doğal yaşam alanlarında kalmaları taraftarıyız. Sokakta köpek havlıyor diye şikâyet geliyor. Havlamak köpeğin doğasında olan bir durumdur. Bizim amacımız yaralı, engelli hayvanımızı iyileştirip tekrar yaşam alanına bırakmaktır.
Pandemi sürecini nasıl geçirdiniz?
Pandemi belki dünyada birkaç yüzyıl içinde nadiren görülebilen ciddi bir sorundur. Zor bir dönemden geçiyoruz. Ülke ayrımı yapmadan bütün insanlığın sorunu. Türkiye’de tespit edilmeden önce belediye olarak büyük bir refleks gösterdik. Okulları ve camileri dezenfekte etmeye başladık. Türkiye’de görüldüğü günden itibaren belediye başkanımızın talimatı ve koordinasyonunda bütün ilgili kurumlar toplandık. Veteriner işleri müdürlüğü olarak hijyen konusuna katkı sağlamak istedik. Tüm müdürlüklerimizin katkısıyla güçlü bir ekip oluşturduk. Başkanımızın talimatıyla aklınıza gelebilecek bütün kamu kuruluşlarını dezenfekte ettik. Motivasyonumuzu düşürmeden aynı şekilde devam ediyoruz. Acil ambulans tarzı bir ekip kurduk. Esenyurt’ta gece gündüz fark etmeksizin pozitif bir vaka görüldüğünde talep etmeleri durumunda binanın ortak kullanım alanlarını dezenfekte edilmesi için ekip gönderdik. Bu çalışmaları yaparken vatandaşın korkusunu ve panik halini görebiliyorduk. Bunun için morallerini yüksek tutmak ve gönüllerine dokunmak adına müzikli dezenfeksiyon çalışmasına karar verdik. Çünkü bu korkularla başka hastalıklar da ortaya çıkabilirdi. Türkiye’de belki bunu yapan tek belediye bizdik. Bir yandan dezenfeksiyon çalışması yaparken bir yandan da vatandaşımıza canlı müzik keyfi yaşattırdık.Bu çalışmalar sonrasında vatandaşlarımızdaki mutluluk onur verici bir durumdu. Mümkün olduğunca bütün sokaklarda dezenfeksiyon çalışması yaptık.
Çalışmalarınızla birlikte Esenyurt’a dokunabildiniz mi?
Bir bürokrat olarak şunu söyleyebilirim. Başkanımızın vizyonu barınağa da yansıdı. Vizyonumuzda şudur hayvanı yaşatacağız. Esenyurt’ta ciddi anlamda şuan hayvanlarımız sağlıklı. Ölüm oranı yok denecek kadar düşük. En çok sokak hayvanlarını besleyen belediyelerden biriyiz.Biz sokak hayvanlarımızı sevdikçe onlar bizi daha çok sevecektir. Hayvan severlerimizin bize desteği çok fazla oluyor. Hepsi de bunu gönüllü olarak yapıyor.
Hayvan satın alma yasaklanmalı’
Sokaklarda bakıma muhtaç sayısız hayvanımız varken para karşılığında kedi, köpek alınmasına karşı mısınız?
Yeni çıkacak yasada olmazsa olmazlardan biri mutlaka hayvan satışını yasaklamamız gerekiyor. Cinsi iyiyse yüksek bir para karşılığında satıyorlar değilse sokağa atıyorlar. Bu insana yakışacak bir davranış değildir.Bu hayvanlar Allah’ın biz insanlara emanetidir. Hayvan sevgimizi sokaktan veya barınaktan karşılarsak can dostlarımız için çok kıymetli bir şey yapmış oluruz. Birilerini zengin etmeyelim. Sevgimizi ihtiyacı olan bir canlıya gösterelim. Bu duruma da hep birlikte engel olalım.
Bazı hayvan severler hayvan kelimesini kabul etmiyor. Haycan kelimesini kullananlar var. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Yasa olarak hayvan kelimesi geçiyor. Biz ağırlıklı olarak can dostları kelimesini kullanıyoruz. Hayvan kelimesine karşı değiliz. İnsan kelimesi ne kadar doğalsa ve bir türü ifade ediyorsa hayvan bir canlı türünü belirtiyor.
