Geçen yıl coronavirüs salgını yüzünden canıyla ve geçim derdiyle boğuşan vatandaşların, bunlar yetmezmiş gibi bir de artan vergi incelemeleriyle cebelleştiği ortaya çıktı. Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl'ün Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerinden yaptığı çalışmaya göre, pandeminin olumsuz etkilerine rağmen 2020 yılında vergi incelemelerinin sayısı önceki yıla göre yüzde 13.07 oranında artarak 145 bin 202'ye ulaştı. Geçen yıl inceleme sayısının yanında tarhı istenen vergi tutarı ile vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük ceza tutarlarının da artış gösterdiği görüldü. Vergi ve ceza önerilerindeki artış ise inceleme sayısındaki artışın çok üstünde gerçekleşti. Örneğin, vergi incelemeleri neticesinde 2019 yılında önerilen vergi tarhiyat tutarı 10.4 milyar TL iken bu tutar yüzde 139.4 artışla 24.9 milyar TL'ye ulaştı. Geçen yıl tarhı istenilen vergi tutarı, toplam vergi gelirleri ile kıyaslandığında yüzde 2'ler seviyesinde gerçekleşti. Vergi incelemelerinde Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) başı çekti.
Denetim tam gaz
2020 yılının pandemiyle yaşanan bir yıl olduğunu, işletmelerin kapandığını, a'dan z'ye herkesin hayatının değiştiğini ve milyonlarca insanın işsizlik ve geçim derdiyle sınandığını vurgulayan Bingöl, “Ama değişmeyen şeyler de oldu: Vergi incelemeleri. İstatistiklere baktığımızda, sanki canlı bir ekonomiye sahipmişiz gibi vergi incelemelerinin son gaz devam ettiğini görüyoruz” diye konuştu.
Kamuda tasarruf şart
Vergi artışlarının temel kaynağının bütçe açığı olduğuna dikkat çeken Bingöl, sözlerini şöyle sürdürdü: “Artan her kamu harcaması, vatandaşın sırtına yüklenecek yeni vergi artışı ve zam anlamına gelir. Yani kamuda tasarruf olmadan, vatandaşın sırtındaki vergi yükü azalmaz, hatta artar. ‘Vergiyi tabana yaymak' ifadesi siyasetçiler tarafından sıkça kullanılmakla birlikte hatalıdır. Teknik olarak vergi tabanını genişletmek suretiyle, vergi indirim, istisna, muafiyetleri ile vergi kayıp ve kaçakları nedeniyle vergilenemeyen unsurların vergi kapsamına alınması sağlanmalıdır. Böylece verginin dar bir kesim üzerinde kalmasının önüne geçilir, vergi yükünün belli kesimler üzerinde yoğunlaşması engellenir ve vergi adaleti yönünde önemli bir adım atılır.”
Kimse neyin ne olduğunu bilmiyor
Pandemide 1.431 lira aylığa mahkum edilen işsizler, gelirini kaybeden esnaf, satış yapamayan üreticiler, tahsilat yapamayan onca mükellef varken, durumun bir de vergi incelemeleriyle katmerlendiğine dikkat çeken Bingöl, vatandaşların geçen yıl bir önceki yıla göre 23.6 daha fazla vergi ödediğini söyledi. Böylece 2020 yılı bütçe hedefinin yüzde 6.2 üzerinde vergi ödendiğini belirten Bingöl, “Ama buna rağmen vatandaşlar objektif kriterlerin olmadığı, kimlerin incelendiği kadar kimlerin incelenmediğinin bilinmediği bir denetim sarmalının içine sürüklendi. Oysa böyle bir dönemde devletin görevi vatandaşın kaygısını azaltmak, derdini bölüşmek, acısını ve kederi paylaşmak olmalıydı” dedi.
