En güzel hediye çabayı övmektir

Bugün milyonlarca öğrenci, karne alarak iki haftalık bir tatile çıkacak. Karnenin bir başarı ya da başarısızlık ölçütü değil değerlendirme aracı olduğunu vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Urhan, “Çabanın övülmesi gerektiği asla unutulmamalıdır” uyarısında bulundu. Ödül ve cezanın öğrenme üzerinde uzun dönemde olumsuz etkileri olduğunu ifade eden Urhan, “Öğrenme içsel motivasyonla gerçekleştiğinde daha kalıcı olarak hayatımızda kalır. Fakat ödül-ceza ile öğrenmenin gerçekleşmesi, öğrenmeyi dışsal kaynaklara bağladığı için kısa süreli olarak belleklerimizde yer tutar ve ödül almadığımızda motivasyonun sağlanmadığını gözlemleriz.” dedi. Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Urhan, yarıyıl tatilinin gelmesiyle birlikte karne alacak öğrencilerin farklı duygular içerisinde olduğunu söyledi.

Olumsuz etkiler
Çocuklardan bazılarının başarısız olduğu dersler hakkında üzülürken, bazılarının ise başarılı notlarla dolu karnesi, takdir ve teşekkür belgesi ile birlikte ailesinden alacağı hediyeyi düşünüp mutlu olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Urhan, karne hediyesinin çocuk üzerindeki etkilerine işaret etti.

Öğrenme kalıcı olmuyor
Yapılan araştırmaların ödül ve cezanın öğrenme üzerinde uzun dönemde olumsuz etkilerini ortaya koyduğunu kaydeden Aybeniz Urhan, “Öğrenme içsel motivasyonla gerçekleştiğinde daha kalıcı olarak hayatımızda kalır fakat ödül-ceza ile öğrenmenin gerçekleşmesi öğrenmeyi dışsal kaynaklara bağladığından dolayı kısa süreli olarak belleklerimizde yer tutar ve ödül almadığımızda motivasyonun sağlanmadığını gözlemleriz.

Cezayı kabul edip etmemek
Motivasyonun sağlanmadığı durumlarda da çocuklarda tıpkı bizler gibi davranışı başlatmaya ve sürdürmeye istekli olmazlar. Ödül ceza sistemini biraz daha açmamız gerekirse, ödül için bir davranışta bulunan çocuk bazı durumlarda ödülden vazgeçerek yapması gereken davranışı yapmamayı önümüze koyabilir. Benzeri bir durumda ceza alacağını düşündüğü bir davranışta cezayı kabul ederek olumsuz bir davranışı sürdürebilir.” dedi.

Çocuğa sorumlulukları anlatılmalıdır
Ödülün çocuk tarafından yanlış anlaşılabileceğini ifade eden Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Urhan, “Çocuk uzun vadede sorumlulukların yerine getirmesi ve öğrenmenin, iyi not almanın kendi için değil de ailesi ve alacağı hediye için olduğunu düşünebilir. Bunların ortaya çıkmaması için sorumluluklar ve amaçlar çocuklarla yaşlarına uygun şekilde konuşulmalıdır.” dedi.

Kıyaslama ortaya çıkabilir
Karne hediyelerinin olumsuz bir diğer etkisinin ise çocukların kendi aralarında kıyaslama yapmasına yol açması olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Urhan, “Karne hediyesi olarak bir telefon alınan bir çocuk, arkadaşlarına ‘Benim babam, annem bana telefon aldı senin ailen sana hediye almadı demek ki seni sevmiyorlar vb.’ cümleleri kurduğunda çocuğun zihninde sevgi ve hediye kavramları hakkında olumsuz duygu ve düşünceler ortaya çıkabilir.” uyarısında bulundu. Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Urhan, bir koşula bağlı verilen hediyelerin anlamını yitirdiğini belirterek “Hediye içimizden gelerek aldığımız bir nesneden ziyade, bir koşula bağlandığında anlamını yitirmektedir. Buradaki en önemli nokta karne zamanlarında çocuğumuzun başarılı ve başarısız olduğu alanları görmek ve geri bildirimler alarak çocuğumuzun gelişimine katkı sağlamak olmalıdır. Karne bir başarı ya da başarısızlık ölçütü değil, değerlendirme aracıdır. Çabanın övülmesi gerektiği asla unutulmamalıdır.” diye konuştu.